Alle dieren, zowel huisdieren als wilde dieren, zijn doodsbang voor luide knallen, dat heeft de evolutie zo bepaald. Oudejaarsnacht is voor hen daarom geen pretje.
Geen Nieuwjaar zonder vuurwerk, toch? Als je een dier was, zou je daar helemaal anders over denken. Alle dieren, zowel huisdieren als wilde dieren, zijn doodsbang voor luide geluiden, dat heeft de evolutie zo bepaald. Het is een instinctieve reactie op een onbekende bedreiging die er bovendien voor kan zorgen dat een dier al op de vlucht slaat nog voor zijn hersenen de tijd hebben gehad om te verwerken wat zijn oren zonet hebben opgevangen. De enige manier waarop die reactie kan veranderen of verminderen is door training, desensibilisatie of gewenning aan het lawaai.
Soms kunnen we onze huisdieren helpen hun angsten te overwinnen, of zelfs voorkomen dat ze die ontwikkelen, door training en beheersingstechnieken
Het is niet moeilijk te begrijpen waarom vuurwerk en ook donderslagen zo angstaanjagend zijn voor dieren. Ze zijn luid, onverwacht en zenden schokgolven door de lucht en door de grond. Technisch gezien ontlokken ze een auditieve schrikreactie. Je zou verwachten dat katten, honden en andere huisdieren beter kunnen omgaan met het angstaanjagende effect van vuurwerk, omdat ze gewend zijn aan plotse harde geluiden. Toch doorstaan vele honden en katten doodsangsten tijdens oudejaarsavond. Uit een studie in het Verenigd Koninkrijk bleek dat maar liefst 49% van de baasjes aangaf dat hun honden bang zijn voor lawaai en dat vuurwerk daarbij op nummer één staat. Onweer en geweerschoten komen op de tweede plaats.
Het hoeft evenwel niet allemaal slecht nieuws te zijn voor bange dieren. Soms kunnen we onze huisdieren helpen hun angsten te overwinnen, of zelfs voorkomen dat ze die ontwikkelen, door training en beheersingstechnieken. Katten en honden die in hun vroege levensjaren op de juiste manier hebben kennisgemaakt met allerlei soorten onverwachte gebeurtenissen, maken zich later wellicht geen zorgen over harde geluiden.
De belangrijkste periode om honden te laten kennismaken met mensen en soortgenoten, en om ze te laten wennen aan andere “enge dingen”, is tijdens de eerste twaalf weken na de geboorte. Dit wordt de socialisatieperiode genoemd. Voor kittens duurt die periode zelfs maar zeven weken. Gedurende die tijd moeten ze wennen aan het idee dat er onverwachte, luide, verblindende en verwarrende dingen kunnen gebeuren en dat ze zich daar geen zorgen over hoeven te maken.
Als het lukt om dat in die eerste cruciale weken met je huisdier te doen, is er wellicht niets aan de hand. Heb je dat om een of andere reden niet gedaan, of hebben al je inspanningen niets uitgehaald, dan zijn er nog altijd een aantal andere dingen die je kan doen om je huisdier tijdens vuurwerk of onweersbuien bij te staan.
Katten en honden voelen zich meestal veiliger als ze een kleine, afgesloten ruimte hebben waarin ze zich kunnen verschuilen wanneer ze bang zijn. Een schuilplaats of hol voorzien kan dus helpen. Dit kan zo eenvoudig zijn als de ruimte tussen twee zitbanken, of een kleine tafel met een lang tafellaken eroverheen. Katten duiken vaak weg onder het bed of achter de sofa. Voor heel ernstige gevallen kan je je dierenarts vragen om medicatie te geven en een gedragstherapeut voor huisdieren aan te raden die het dier kan helpen desensibiliseren. Dat doe je immers beter niet zonder professionele begeleiding, want als je het niet goed doet, kan je het probleem verergeren.
Zorg ervoor dat katten en honden binnen zijn voor het vuurwerk begint om te voorkomen dat ze in paniek weglopen en verdwalen of gewond raken. Als het mogelijk is, kan je het best thuisblijven bij je huisdier om het gerust te stellen en een extra gevoel van zekerheid te geven.
Met grotere dieren, zoals paarden, kan het heel wat moeilijker zijn. Paarden zijn vluchtdieren, hun instinctieve reactie op harde geluiden is dus om zo snel mogelijk in de tegenovergestelde richting weg te stormen – en ze zullen niet afremmen voor eventuele hindernissen. Zoals bij alle dieren is tijdige desensibilisatie voor harde geluiden de beste oplossing.
Het is enorm belangrijk om paarden goed te begeleiden tijdens vuurwerkevents. Het kan echter al een moeilijke beslissing zijn om ze buiten te laten of net op stal te zetten. Sommige paarden rennen liefst vrij rond buiten, terwijl andere zich veiliger voelen binnen. Hoe dan ook, het is heel belangrijk om ervoor te zorgen dat de omheiningen veilig zijn en dat er niets is dat verwondingen kan veroorzaken. Als je zelf bij het paard blijft, kan je vermijden dat er iets ernstigs gebeurt.
Meestal weten we wel wanneer onze huisdieren bang zijn, maar de angst die boerderijdieren of wilde dieren doormaken, zien we niet. We kunnen onze huisdieren dan wel helpen hun angst te overwinnen of hen geruststellen met training en beheersingstechnieken, maar er is weinig dat we kunnen doen om het leed van wilde dieren te verzachten. Als we echt zulke dierenliefhebbers zijn, moeten we de problematiek van vuurwerk aanpakken. Misschien kunnen we het decibelniveau van de shows beperken tot een acceptabel volume, of de knallen zelfs helemaal achterwege laten. Zou vuurwerk echt minder mooi zijn als het geruisloos was?
