Zo verleiden bloemetjes de bijtjes

Sommige bloemen zijn voorzien van groefjes op nanoschaal. Die maken hen aantrekkelijker voor bijen, melden wetenschappers in Nature.

Bloemen trekken bijen en andere bestuivers vooral aan met geuren en kleuren. Eerder onderzoek deed vermoeden dat bijen het gevoeligst zijn voor de kleur blauw. Daar blijken ook niet-blauwe bloemen handig gebruik van te maken.

Verschillende plantensoorten hebben heel fijne ribbeltjes op de bloemblaadjes, slechts enkele nanometers dik. Die lopen soms vanuit het centrum tot aan de rand, zoals bij tulpen. Bij andere soorten, zoals hibiscus, komen ze enkel aan de basis van de bloemblaadjes voor. Door het zonlicht op een bepaalde manier te reflecteren, geven die nanostructuren kleur aan de bloemen.

Toen de wetenschappers dat groevenpatroon bij verschillende niet nauw verwante plantensoorten bestudeerden, viel hen iets op. Het groevenpatroon is niet regelmatig: niet alle ribbeltjes zijn even dik, en ook de afstanden tussen de ribbeltjes variëren. Maar in die wanorde zagen de onderzoekers een duidelijk patroon, dat bij alle plantensoorten voor hetzelfde resultaat zorgt wanneer zonlicht op het groevenpatroon invalt: blauw tot ultraviolet licht.

Dat deed de wetenschappers vermoeden dat de wanorde in de nanostructuren geen toevallige imperfectie is, maar een eigenschap die in de loop van de evolutie verschillende keren onafhankelijk bij diverse plantenfamilies is ontstaan.

Om na te gaan wat daarvan het voordeel zou kunnen zijn, maakten ze kunstmatige bloemen met een soortgelijk onregelmatig groevenpatroon. Toen ze hommels de keuze lieten tussen deze bloemen, en namaakbloemen die geen blauwig lichtschijnsel produceerden, bleken de diertjes meer aangetrokken tot de gegroefde kunstbloemen.

Vervolgens presenteerden ze de hommels gegroefde en niet gegroefde namaakbloemen in drie kleuren. Blauwe bloemen vonden de insecten het aantrekkelijkst. Of ze nu wel of geen blauwig schijnsel produceerden, maakte zoals verwacht geen verschil. Maar was de achtergrondkleur geel of zwart, dan maakte het blauwe licht de bloemen wel aantrekkelijker.

Het UV-licht is voor ons niet zichtbaar. Het blauwe schijnsel kunnen we tegen een donkere achtergrond wel zien. Maar tussen een gele bloem met of zonder blauw schijnsel zien wij het verschil niet. Bijen dus wel.