Antibioticum met aan-uitknop

Nederlandse onderzoekers hebben een antibioticum ontwikkeld met een aan-uitschakelaar. Met ultraviolet licht konden de wetenschappers de schakelaar op precies de goede plek aanzetten. De werking van het antibioticum kan zo veel gerichter gestuurd worden, en antibioticaresistentie tegengaan.

Antibiotica beschermen ons tegen bacteriële infecties, door de schadelijke bacteriën te doden. Maar antibiotica werken blind in ons lichaam: ze doden zowel de goede als de slechte bacteriën. Bovendien blijven de antibiotica actief nadat ze ons lichaam verlaten hebben. Als ze in het milieu terechtkomen, bestaat het gevaar dat sommige bacteriestammen resistent worden.

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben nu een oplossing gevonden voor beide problemen. Aan het antibioticum wordt een moleculegroep toegevoegd die fungeert als aan-uitknop. Met behulp van UV-licht kan de schakelaar aangezet worden. De moleculegroep verandert dan van een inactief ‘trans-isomeer’ naar een actief ‘cis-isomeer’.

'Voor een infectie in de huid kan je een onwerkzaam antibioticum slikken en dat op de plaats waar het nodig is activeren. Dan dood je geen nuttige darmbacteriën’, zegt hoogleraar organische chemie Ben Feringa. Na verloop van tijd zet de schakelaar zichzelf uit. Voor het antibioticum in het milieu terechtkomt, is het alweer inactief geworden, en kan het daar dus geen schade aanrichten.

Het zal volgens Feringa wel nog tien jaar duren voordat er een werkend geneesmiddel is. Het schakelbare antibioticum is een belangwekkend proof of principle en voorlopig vooral nuttig voor onderzoek.

De studie staat in Nature Chemistry. (mg)