Het weerfenomeen El Niño is minstens 250 miljoen jaar oud, blijkt uit nieuwe berekeningen. Zelfs toen de verschillende continenten nog met elkaar verbonden waren, had El Niño al invloed op het weer.
Beeld: Computersimulatie van supercontinent Pangea.
Om de twee tot zeven jaar warmt het water in de oostelijke Stille Oceaan – voor de kust van Peru en Ecuador – op onder invloed van veranderende windpatronen. Dat duurt gemiddeld een half jaar en de piek van die opwarming ligt meestal in december, vandaar dat dit weerfenomeen bekendstaat als El Niño, het kerstkindje. Het warme water verdampt sneller, waardoor er in Zuid-Amerika meer regen valt en er meer kans is op overstromingen. Aan de andere kant van de oceaan, in Zuidoost-Azië en Australië, leidt El Niño juist tot uitzonderlijke droogte – met alle gevolgen van dien. La Niña is de tegenhanger van El Niño en maakt deel uit van dezelfde cyclus, de El Niño-Southern Oscillation (ENSO). Die cyclus beïnvloedt het weer ook in andere continenten, al is het effect in Europa minimaal.
Hoe lang bestaat dit fenomeen al? Om die vraag te beantwoorden maakten Chinese onderzoekers gebruik van klimaatmodellen van het IPCC, wiskundige simulaties die normaal gesproken worden ingezet om klimaatscenario’s in de toekomst te voorspellen. De wetenschappers onderzochten zo steeds een periode van tien miljoen jaar verder terug in de tijd.
Uit die simulaties bleek dat El Niño al minstens 250 miljoen jaar bestaat: in elke onderzochte periode namen ze het fenomeen waar. Dat is opmerkelijk, want zo lang geleden waren de huidige continenten nog met elkaar verbonden en vormden ze één supercontinent: Pangea. De schommelingen in watertemperatuur vonden toen plaats in de grote oceaan die Pangea omringde, genaamd Panthalassa. In sommige periodes waren de fluctuaties zelfs groter dan die vandaag zijn.
In de loop van die miljoenen jaren veranderde de sterkte van de zonnestraling, wisselde de CO2-concentratie in de atmosfeer en kwamen de continenten op andere plekken te liggen. Toch waren dat niet de belangrijkste variabelen die de sterkte van El Niño beïnvloedden. Die werd vooral bepaald door de temperatuur in de verschillende oceaanlagen en de oppervlaktewinden over de oceaan. Die twee factoren zijn dus ook cruciaal voor de toekomstvoorspelling van El Niño, benadrukken de onderzoekers.
