Émilie du Châtelet bewees, zeer ongewoon voor die tijd, dat een vrouw in een praaljurk net zo goed een wetenschappelijk genie kan zijn. Natuurkundige Frank Verstraeten en verhalenverteller Céline Broeckaert vertellen in deze aflevering van Wetenschapsheldinnen over het leven en werk van Émilie du Châtelet. Je zal merken dat ze hun adoratie voor Émilie moeilijk kunnen verstoppen.
Émilie Duchâtelet (1706-1749) was de eerste vrouwelijke natuurkundige en wiskundige. Haar vader was Louis Nicolas le Tonnelier de Breteuil, de eerste secretaris en introducteur des Ambassadeurs van koning Lodewijk XIV van Frankrijk. Haar vader besefte dat zijn dochter ontzettend intelligent was. Ze kreeg toegang tot de immense bibliotheek van het huis, kreeg de beste leerkrachten en moest niet, zoals gebruikelijk toen, naar het klooster. Eigenlijk zit er ook een minder lovenswaardige reden achter die grote vaderliefde: Émilie’s vader vreesde dat zijn dochter haar uiterlijk niet mee had om later aan een goede man te geraken. Haar verstand kon dus een redding zijn.
Émilie blonk snel uit in alles waar mannen goed in waren, en ontwikkelde ook een enorme talenknobbel: Engels, Grieks, Latijn, Italiaans. Ze leerde op latere leeftijd zelfs nog Nederlands. Ze vertaalde Principia Mathematica van Isaac Newton in het Frans en voorzag het van commentaar. Deze vertaling is in het Franse taalgebied nog steeds toonaangevend. Ze was ook goed met cijfers. Ze verdiende bijvoorbeeld enorm veel geld omdat ze zo goed kon gokken.
En ze brak ook sociale grenzen open voor vrouwen. Ze was een vrijgevochten vrouw. Ze was getrouwd met de markies Florent-Claude du Châtelet, een gearrangeerd huwelijk. Nadat het koppel drie kinderen had gekregen, koos Emilie ervoor om haar eigen leven te leiden. Ze dacht, als mannen maîtresses mogen hebben, waarom ik dan niet? In werkelijkheid was ze eerder dan naar maîtresses op zoek naar mannen die haar intellectueel konden uitdagen. Ze had knipperlichtrelaties met onder andere de hertog van Richelieu, haar leraar meetkunde Moreau de Maupertuis, de schrijver Voltaire en de dichter Jean-François de Saint-Lambert. Haar man liet die relaties toe. Hij gunde haar zelfs oprecht haar relatie met Voltaire. Beide heren raakten op termijn zelfs goed bevriend.
Over de sprekers
Frank Verstraete is Leigh Trapnell Professor of Quantum Physics aan de University of Cambridge en hoogleraar fysica aan de Universiteit Gent. Hij ontving in 2018 de prestigieuze Francqui-prijs, de belangrijkste wetenschapsprijs in België, voor zijn bijdrage tot de kwantummechanica.
Céline Broeckaert is theatermaakster en schrijfster.
Céline Broeckaert en Frank Verstraete schreven samen het boek 'Waarom niemand kwantum begrijpt en iedereen er toch iets over moet weten'.
Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap
Op 11 februari is het de Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap. In onze podcast "Wetenschapsheldinnen" gaan we op zoek naar onderzoeksters die een grote impact hebben gehad op de wetenschappelijke wereld of de persoonlijke carrière van actieve wetenschappers.
