Veel mensen denken dat er zoiets bestaat als het moederinstinct. Vrouwen zouden beter zijn in het herkennen van de behoeften van hun baby en daar beter op kunnen inspelen dan vaders. Klopt dat?
Kunnen moeders het gehuil van hun eigen kindje meteen na de geboorte onderscheiden van het gehuil van andere baby’s? En kunnen vaders dat dan ook?
De meeste mensen denken dat er zoiets bestaat als het moederinstinct. Dat vrouwen beter zijn in het herkennen van de behoeften van hun baby en daar beter op kunnen inspelen dan vaders. In de jaren 1980 is er aardig wat onderzoek gedaan naar het moederinstinct. Daaruit werd inderdaad geconcludeerd dat moeders beter waren in het herkennen van het gehuil van hun kindje dan vaders. De vaders en moeders kregen opnames te horen van verschillende huilende baby’s, waaronder die van henzelf.
Aangezien baby’s enkel door te huilen kenbaar kunnen maken dat ze honger hebben of moe zijn, is er vooral onderzoek gedaan naar het herkennen van gehuil. De geluidsfragmenten werden opgenomen als de kinderen spontaan moesten huilen of omdat de onderzoekers met elastiekjes tegen de enkels van de kleintjes schoten – dat soort onderzoek zou tegenwoordig niet meer goedgekeurd worden door de ethische commissie. Aan de ouders de taak om hun eigen kroost tussen alle geluidsopnamen te herkennen. De moeders slaagden daar net wat beter in dan de vaders.
Het idee dat een moederinstinct bestaat, werd daarmee bevestigd. Toch rees de vraag wat de wetenschappers nu precies gemeten hadden. Een instinct of een verschil in ervaring? Moeders namen in die tijd vaak nog de volledige zorg voor de kinderen op zich, terwijl de vaders uit werken gingen.
Zowel het woord ‘moeder’ als het woord ‘instinct’ kloppen niet
Een aantal jaar geleden is er daarom soortgelijk onderzoek gedaan. Ook hier moesten vaders en moeders het gehuil van hun eigen baby proberen te herkennen. Dit keer werd ook gevraagd hoeveel tijd de moeders en vaders per dag met hun kindje doorbrachten. Alle moeders brachten gemiddeld meer dan vier uur tijd door met hun baby, en de helft van de vaders ook. Zij bleken net zo goed in het herkennen van het gehuil van hun baby als de moeders. Deze vaders bleken ook beter te scoren dan de vaders die minder tijd met hun kindje doorbrachten.
Hoogstwaarschijnlijk is dus vooral ervaring bepalend voor hoe goed je als ouder bent in het herkennen van de behoeften van je kind, en niet een soort natuurlijk gevoel, een instinct. Uit een ander onderzoek blijkt overigens dat je zelfs studenten die geen kinderen hebben, kunt trainen om het gehuil van een specifiek kindje te herkennen.
Zowel het woord ‘moeder’ als het woord ‘instinct’ in moederinstinct kloppen eigenlijk niet. Alle ouders moeten leren hoe je een kindje vasthoudt of een luier omdoet. Als je veel tijd doorbrengt met je baby leer je vanzelf bepaalde aanwijzingen herkennen. Daardoor zul je sneller zien dat je baby honger heeft, moe is, of misschien ziek is. Vaders kunnen dat net zo goed leren als moeders.
Jojanneke Bastiaansen is senior onderzoeker aan het Universitair Medisch Centrum Groningen en bij de GGZ Friesland. Onlangs schreef ze het boek Baby bullshit over fabels en feiten rond de zwangerschap, bevalling en babytijd. Wetenschapsjournalist Anouk Bercht legde haar deze vraag voor en tekende haar antwoord op.
