Blozen tijdens een speech: het overkwam neurowetenschapper en columnist Ann Van der Jeugd. Wat is de functie van die rode wangen en hals?
Toen ik een paar maanden geleden een speech moest geven op een event overkwam het me. Ik voelde het meteen – mijn wangen begonnen heel erg warm te worden, van mijn hals tot mijn oren werd ik gloeiend rood. Na al die jaren overvalt het me nog steeds wanneer ik in verlegenheid wordt gebracht, iets stoms zeg of zoals in dit voorbeeld in de schijnwerpers sta.
Blozen ontstaat doordat onze bloedvaten zich verwijden als reactie op stress of sterke emoties. Wanneer we blozen, gebeurt dit door de onwillekeurige activatie van het sympathische zenuwstelsel, wat zorgt voor een verhoogde bloedstroom naar de bloedvaten in ons gezicht. Het resultaat? Een nogal overduidelijke rode gloed, die onmogelijk te negeren is. Vorig jaar kwam er een interessante studie uit van onderzoekers uit Amsterdam waaruit bleek dat blozen blijkt geassocieerd te zijn met activiteit in het cerebellum (de kleine hersenen) en visuele hersengebieden, en verrassend genoeg minder met de gebieden die normaal gesproken betrokken zijn bij het begrijpen van onze eigen en andermans gedachten.
De wetenschappers onderzochten blozen door naar de geactiveerde hersengebieden in een MRI-scanner te kijken terwijl ze de temperatuur van de wangen registreerden – een indicator van blozen. De deelnemers waren jonge vrouwen (zestien tot twintig jaar), een groep die zich over het algemeen veel bezighoudt met wat anderen van hen denken. Om een bloosreactie in een gecontroleerde experimentele setting op te roepen, werden ze gevraagd om opzettelijk moeilijk gekozen karaokenummers te zingen, en nadien bekeken ze opnames van zichzelf terug, terwijl hun hersenactiviteit en fysiologische reacties werden gemeten. Om de situatie nog moeilijker te maken, werd hen ook verteld dat een publiek hun opname zou bekijken. Ten slotte kregen de deelnemers opnames te zien van een andere deelnemer.
Blozen zou bij mensen ontstaan zijn als een manier om sociaal vertrouwen en eerlijkheid te signaleren
Zoals verwacht ontdekten de vorsers dat deelnemers meer bloosden tijdens het bekijken van hun eigen opnames in vergelijking met de opnames van andere deelnemers. De corresponderende hersengebieden waren enigszins verrassend. Blozen was geassocieerd met verhoogde activiteit in het cerebellum, een gebied dat vooral bekend staat om zijn rol in beweging en coördinatie. Daarnaast spelen de kleine hersenen mogelijk een rol in verschillende cognitieve processen, waaronder aandacht en het reguleren van angst- en plezierreacties.
Maar blozen is niet zomaar een ‘gênante’ gebeurtenis. Er zit een evolutionair voordeel aan vast. Volgens evolutietheorieën zou blozen bij mensen ontstaan zijn als een manier om sociaal vertrouwen en eerlijkheid te signaleren. Interessant genoeg is blozen niet uniek voor mensen. Sommige dieren vertonen ook tekenen van het blozenfenomeen, al is dit vaak op een andere manier dan bij mensen. Bijvoorbeeld, chimpansees, onze naaste verwanten, kunnen een soortgelijke blozende reactie vertonen wanneer ze zich in ongemakkelijke of sociaal moeilijke situaties bevinden.
Beeld: Ann Van der Jeugd
