Complimentjes werken soms averechts

Veel volwassenen hebben de neiging om kinderen met weinig zelfvertrouwen overdreven te prijzen. Maar een Nederlandse studie wijst uit dat deze kinderen door die complimenten nieuwe uitdagingen uit de weg gaan. Bij kinderen met veel zelfvertrouwen werkt overdreven prijzen dan weer wel.

Onderzoeker Eddie Brummelman (Universiteit Utrecht) maakt een onderscheid tussen een ‘gewoon’ compliment (‘goed gedaan’, ‘je bent hier goed in’) en een ‘overdreven’ compliment (‘supergoed gedaan’, ‘je bent hier ongelooflijk goed in’). Brummelmans studie is naar eigen zeggen de eerste die het effect van overdreven complimenten onderzoekt.

Hij en zijn collega’s voerden drie studies uit, waarbij kinderen vooraf werden getest op hun zelfvertrouwen. Uit de eerste studie bleek dat kinderen met weinig zelfvertrouwen dubbel zo vaak overdreven geprezen worden door volwassenen dan kinderen met veel zelfvertrouwen. Een tweede studie observeerde 114 kinderen met een van hun ouders terwijl ze thuis wiskunde-oefeningen maakten. De onderzoekers waren daar niet bij, maar alles werd gefilmd.

Gemiddeld kregen de kinderen zes complimenten van hun ouders, een vierde daarvan waren ‘overdreven’ complimenten. Die laatste waren opnieuw vooral gericht aan kinderen met een gebrek aan zelfvertrouwen. In de laatste studie moesten 240 kinderen een schilderij van Vincent van Gogh natekenen. Na afloop kregen ze geen, een gewoon of een overdreven compliment op een briefje van een zogenaamd professionele schilder.

Vervolgens mochten de kinderen kiezen of ze nog ‘makkelijke’ tekeningen maakten, waarbij ze te horen kregen dat die hen weinig zouden bijleren of ‘moeilijke’ tekeningen waarbij ze fouten konden maken, maar die hen veel zouden leren. De kinderen zonder zelfvertrouwen kozen veel vaker voor de makkelijke optie als ze overdreven complimenten hadden gekregen, terwijl de kinderen met veel zelfvertrouwen dan eerder geneigd waren voor de moeilijke tekeningen te gaan.

‘Als je een kind met een laag zelfbeeld vertelt dat het iets ongelooflijk goed heeft gedaan, dan kan het gaan denken dat het altijd ongelooflijk goed moet presteren’, zegt Brummelman. ‘Ze krijgen het gevoel dat de verwachtingen hoog liggen en daarom durven ze geen nieuwe uitdagingen aangaan.’ De onderzoekers schrijven in hun paper in Psychological Science dat volwassenen hun instinctieve neiging om onzekere kinderen overdreven te prijzen, maar beter wat temperen. De studie werd uitgevoerd aan Ohio State University. (lg)