Covid-19 veroorzaakt niet alleen ademhalingsproblemen en koorts, maar vaak ook geurverlies en zelfs beroertes. ‘Mogelijk heeft een infectie ook neurologische gevolgen op lange termijn’, zegt neuroloog Paul Boon (UZ Gent).
U heeft allerlei studies en informatiebronnen onder de loep genomen op zoek naar neurologische problemen bij covid-19-infecties. Hoe komt het virus eigenlijk in het brein terecht?
‘Dat weten we nog niet. Er zijn twee mogelijkheden: via het bloed of via de zenuwen. Omdat veel patiënten het verlies van reukzin als een van de eerste symptomen ervaren – zelfs nog voordat er verkoudheidssymptomen zijn – vermoeden we dat het virus het brein binnengeraakt via de reukzenuw. Zo komt het in het limbisch systeem terecht (een groep van hersengebieden die verband houden met emoties, red.). Dat is de zwakke plek van het brein. Dat het coronavirus via het bloed de hersenen zou binnendringen, lijkt onwaarschijnlijk. De bloed-hersenbarrière laat nauwelijks iets binnen.’
Covid-19 kan voor een beroerte zorgen, blijkt uit de literatuur die jullie bestudeerden.
‘Ja, al heel vroeg zag men bij ernstige covid-patiënten klonters ontstaan, die tot een beroerte kunnen leiden. Heb je zo’n bloedklonter gehad, dan zul je levenslang nog moeten opletten en medicatie nemen.’
In de paper roept u op om genezen patiënten te blijven opvolgen, omdat ze mogelijk meer risico lopen op ziektes als alzheimer of multiple sclerose (MS). Wat is het verband met een covid-infectie?
‘We vrezen enerzijds voor neurodegeneratie. Patiënten verliezen hersencellen, wat kan leiden tot geheugenproblemen of bewegingsstoornissen. En anderzijds voor auto-immuunziektes. Covid-19 roept een sterke reactie op van het afweersysteem. Het virus zorgt ervoor dat het lichaam cytokines gaat produceren, wat voor een ontsteking zorgt. Men spreekt van een ware cytokinestorm. Die overdreven reactie zorgt voor ademhalingsproblemen, maar mogelijk zijn er ook effecten op de hersenen (verhoogde concentratie van cytokines in het brein wordt in eerder onderzoek in verband gebracht met onder meer de ziekte van Alzheimer en Parkinson, red.). In het UZ Gent onderzoeken we momenteel of je door elektrische hersenstimulatie die cytokinestorm kunt verminderen of blokkeren.’
‘Bij auto-immuunziektes speelt een ander mechanisme. Een infectie zorgt ervoor dat je antilichamen vormt om het virus te verslaan. Die antilichamen kunnen zich keren tegen lichaamseigen eiwitten. Eiwitten die instaan voor de aanmaak van myeline zijn daar erg gevoelig voor (myeline is de witte stof die rond zenuwvezels zit. Ze zorgt ervoor dat de communicatie tussen neuronen feilloos verloopt. Bij MS breekt het afweersysteem myeline af, red.). Mogelijk kan de aanmaak van myeline verstoord raken, met allerlei neurologische uitval tot gevolg.’
