De norm is dat we druk zijn. We halen er ons gevoel van eigenwaarde uit. Om daar verandering in te brengen is op samenlevingsniveau verandering nodig, betoogt hoogleraar sociologie Tanja van der Lippe.
Druk, druk, druk! Dat is het eerste wat we zeggen wanneer iemand ons vraagt hoe het gaat. Druk zijn geeft status. Het volgende experiment laat dat mooi zien. De ene Sally werkt geregeld over en slaat haar lunch over omdat ze het steeds druk heeft. De tweede Sally werkt niet over en luncht elke dag. Welke Sally heeft de meeste status? Echt iedereen zegt: de eerste Sally. Maar je zou ook kunnen denken: die tweede Sally heeft haar werk gewoon beter georganiseerd.
De norm is dus dat we druk zijn. Dat bepaalt wie we zijn en we halen er ons gevoel van eigenwaarde uit.
Je kunt daarin nog een stap verder gaan. Werk bepaalt niet alleen je identiteit. Je bént je werk geworden. Vooral van managers wordt verwacht dat ze lange dagen maken en de verantwoordelijkheden buiten het werk om hun baan heen organiseren. Nu zeggen hardwerkende mensen vaak dat hun werk hun hobby is. Maar ze zeggen dat misschien ook wel omdat ze de druk voelen van hun omgeving. Het wordt van hen verwacht, en laten zien dat je hard wilt werken is goed voor je carrière. Een collega vertellen dat je niet zo druk bent, al je vakantiedagen opmaakt en nooit overwerkt is niet de norm.
Maar hoe hou je de balans tussen werk en privé als je steeds maar bezig moet zijn, en er geen tijd meer is om te reflecteren?
Een collega vertellen dat je niet zo druk bent, al je vakantiedagen opneemt en nooit overwerkt, is not done
Daarbij komt dat we niet alleen zoveel moeten, maar ook zoveel willen. Een goede balans tussen werk en privé is dan steeds moeilijker. Dat komt ook door hoe de samenleving is ingericht. Denk maar aan werken, boodschappen doen, sporten, en series en films kijken. We denken het allemaal te kunnen behappen door het sneller te doen en meerdere dingen tegelijkertijd. Op die manier proberen we zo slim mogelijk met onze tijd om te gaan. Maar we krijgen het er drukker door, en ervaren nog minder balans.
Tot slot moeten en willen we niet alleen veel, maar kán het ook. Technologie maakt dat we tegenwoordig altijd ‘aan’ staan, en dat werk en privé door elkaar lopen. We zijn 24/7 te bereiken, checken doorlopend onze berichten en zorgen voor steeds weer nieuwe digitale updates. Omdat we altijd en overal kunnen werken, zijn de scheidslijnen tussen werk en privé vervaagd.
Wat te doen? De oplossing wordt vaak gezocht bij het individu. Boekwinkels staan bol van de zelfhulpboeken over het bereiken van een goede balans in je leven. Aan de hand van zelftests, oefeningen en praktische adviezen kun je leren om de drukte het hoofd te bieden en met een stappenplan aan de slag te gaan. Maar als je je realiseert dat het moeten, willen en kunnen niet alleen door onszelf komt, maar dat de balans tussen werk en privé ook afhankelijk is van de mensen met wie we omgaan en van de normen en regels van de samenleving, is er een andere weg. Dan moeten we ophouden uitsluitend het individu de schuld te geven. Het is ook een maatschappelijk probleem. Op samenlevingsniveau is verandering nodig.
