Met de juiste boodschap kan je mensen wapenen tegen desinformatie over klimaatverandering.
'Je moet mensen ervan bewust maken dat er fake news circuleert én je moet hen vertrouwd maken met de gebruikte technieken'
Er is een consensus onder klimaatwetenschappers dat de mens verantwoordelijk is voor de huidige klimaatverandering. Toch blijven klimaatsceptici dat verband in twijfel trekken. Met een psychologisch ‘vaccin’, kunnen we mensen wapenen tegen hun desinformatie, melden Belgische onderzoekers in het Journal of Environmental Psychology.
‘Zoals aan vaccin antistoffen opwekt tegen een virus, kan je met de juiste boodschap mentale antistoffen opwekken tegen desinformatie’, verduidelijkt Rakoen Maertens (University of Cambridge), die het onderzoek leidde. ‘Twee aspecten zijn daarbij belangrijk: je moet mensen ervan bewust maken dat er fake news circuleert én je moet hen vertrouwd maken met de gebruikte technieken.’
De psychologen schotelden een groep van 120 proefpersonen de boodschap voor dat 97 procent van de klimaatwetenschappers ervan overtuigd is dat de mens de huidige opwarming veroorzaakt. Een tweede groep kreeg diezelfde boodschap én een ‘vaccin’. De proefpersonen werden erop gewezen dat sommige groepen twijfel proberen te zaaien, met behulp van door zogenaamde experts ondertekende petities. De controlegroep loste een woordpuzzel op. Alle groepen kregen de vraag hoeveel procent van de klimaatwetenschappers er volgens hen van overtuigd is dat de mens het klimaat opwarmt.
Een week later kregen ze diezelfde vraag, na te zijn geconfronteerd met een door ruim 30.000 wetenschappers ondertekende petitie die het bestaan van antropogene klimaatverandering ontkent. ‘Het effect van de consensusboodschap bleek bij de groep die niet was ‘gevaccineerd’ vrijwel volledig teniet gedaan’, zegt Maertens. ‘Terwijl de overtuiging van de gevaccineerde groep zo goed als onaangetast was door de desinformatie.’
Pre-bunking
‘Doorgaans wordt het effect van zo’n ‘vaccin’ op heel korte termijn onderzocht, bijvoorbeeld binnen enkele minuten’, zegt Maertens. ‘Wij tonen nu aan dat het effect minstens een week aanhoudt en plannen verder langetermijnonderzoek.’
‘De strijd tegen fake news maakt nu vooral gebruik van factchecks, die twijfelachtige claims debunken. Dit onderzoek toont aan dat het ook kan lonen om te experimenteren met pre-bunking, om mensen op voorhand tegen desinformatie te beschermen.’
