Deze blogpost gaat in op het thema pesten, de week tegen pesten en de studie Teachers4Victims van de KU Leuven.
Iedereen is wel eens in aanraking gekomen met pesten: als de persoon die pest of gepest wordt of juist als toeschouwer of misschien wel verdediger van de gepeste persoon. Dit laat zien dat pesten een wijdverspreid probleem is. Momenteel loopt de Vlaamse Week tegen Pesten (van 22 februari tot 1 maart), waarin het thema een week lang onder de aandacht wordt gebracht. Ook ons onderzoeksteam vindt het thema zeer relevant en is daarom in 2018 gestart met de Teachers4Victims studie, waarin wordt gekeken naar de rol van leerkrachten bij pesten in het lager onderwijs. In deze blog vertel ik u meer over het thema pesten, de week tegen pesten en onze studie.
Vlaamse Week tegen Pesten
Ieder jaar organiseert het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten de Vlaamse Week tegen Pesten. Het netwerk hoopt een aanzet te geven om over pesten te praten door voorafgaand aan en tijdens de Week campagnemateriaal en actiefiches te verspreiden. Ketnet en sinds dit jaar ook WAT WAT werken mee om de Week aanwezig te laten zijn in de leefwereld van kinderen en jongeren.
STIP IT (het zetten van 4 stippen op de hand) laat anderen zien dat je pesten niet oké vindt, zodat een krachtige vuist tegen pesten gemaakt kan worden. De 4 stippen staan voor de volgende stellingen uit het Manipest:
– Ik vind pesten niet oké en zal er nooit aan meedoen.
– Ik praat erover als pesten mij verdrietig of bang maakt.
– Ik sluit niemand uit, voor mij hoort iedereen erbij!
– Ik zal altijd proberen op te komen voor iemand die gepest wordt.
Teachers4Victims studie
De relevantie om een goed inzicht te hebben in pesten en mogelijkheden om pesten te voorkomen of verminderen is groot. Ondanks dat er al veel onderzoek naar pesten is gedaan, is het onderzoek naar effectieve tussenkomsten door leerkrachten pas recenter gestart. Wij willen hier als onderzoeksteam (bestaande uit mijn promotor, Prof. Hilde Colpin, en co-promotor, prof. Karine Verschueren, mijn collega-doctoraatsonderzoekers Karlien Demol en Isabel ten Bokkel en ikzelf) aan bijdragen en zijn daarom gestart met een studie bij een 1000-tal leerlingen uit het 4de, 5de en 6de leerjaar. Ook hun leerkrachten worden betrokken in het onderzoek.
Gedurende het schooljaar 2018-2019 gaan we 3 keer langs op de betrokken scholen, waarbij de leerlingen en leerkrachten elke keer een vragenlijst invullen. In de vragenlijsten wordt de huidige pestsituatie en de mening van deelnemers over pesten bevraagd, maar wordt ook ingegaan op andere factoren die samen kunnen hangen met pesten. Voorbeelden hiervan zijn de leerkracht-leerling relatie, tussenkomsten van leerkrachten bij pestsituaties, de schoolomgeving en het sociaal-emotioneel welbevinden van de leerlingen.
Tijdens de eerste afname, die plaatsvond in november 2018, werden daarnaast observaties in de klassen uitgevoerd en kregen de leerlingen een korte vragenlijst voor hun ouders mee. De tweede afname vond plaats in februari 2019 en is net afgelopen. Het was erg leuk dat een van mijn collega’s al kinderen met stippen op hun hand zag rondlopen tijdens de afname, terwijl de Week tegen Pesten nog moest beginnen. De derde (en laatste) afname zal plaatsvinden in april en mei 2019.
Tussen de afnames zit steeds een periode van 12 weken. Doordat we op de verschillende afnames veel van de vragen terug laten komen, kunnen we de evolutie van pesten en andere processen over het schooljaar heen bestuderen. Daarnaast krijgen we op deze manier inzicht in wat voorafgaat aan pesten en de gevolgen ervan voor het welbevinden van leerlingen en leerkrachten.
Wat levert de Teachers4Victims studie op?
Met de gegevens die we hebben verzameld krijgen we meer inzicht in de rol die leerkrachten kunnen spelen bij het voorkomen en verminderen van pesten op school. Met dit inzicht hopen we adviezen op te kunnen stellen voor effectieve tussenkomsten van leerkrachten bij pesten in het lager onderwijs.
We zullen in samenwerking met het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten een studiedag organiseren rond het thema pesten voor de scholen die deelnamen aan de Teachers4Victims studie en andere professionelen. Mocht u geïnteresseerd zijn in de studiedag en/of vragen hebben over de Teachers4Victims studie, dan kunt u contact met ons opnemen via ‘teachers4victims@kuleuven.be’.
Deze blog werd geschreven door Fleur van Gils, doctoraatsonderzoeker aan de KU Leuven. Deze blogpost verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com.
Verder lezen?
https://www.kieskleurtegenpesten.be/home
https://www.ketnet.be/doen/move-tegen-pesten/antipestival
https://www.facebook.com/KiesKleurtegenPesten/
http://go-ouders.be/brochure-pesten-aanpakken-wat-kunnen-ouders-doen
https://www.vcov.be/storage/info/Aanbod/214_1535545170.pdf
Arseneault, L., Bowes, L., & Shakoor, S. (2010). Bullying victimization in youths and mental health problems: ‘much ado about nothing?’ Psychological Medicine, 40, 717-729. doi:10.1017/s0033291709991383
Colpin, H., & Deboutte, G. (2017). KiVa: Pesten stoppen doe je samen. Tijdschrift voorOrthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 42, 85-91.
Olweus, D. (1995). Bullying at school : what we know and what we can do: Oxford : Blackwell.
Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: A review. Aggression and Violent Behavior, 15, 112-120. doi:10.1016/j.avb.2009.08.007
Troop-Gordon, W., & Ladd, G.W. (2013). Teachers’ victimization-related beliefs and strategies: Associations with students’ aggressive behavior and peer victimization. Journal of Abnormal Child Psychology, 43, 45-60. doi:10.1007/s10802-013-9840-y
Wachs, S., Bilz, L., Niproschke, S., & Schubarth, W. (2018). Bullying intervention in schools: A multilevel analysis of teachers’ success in handling bullying from the students’ Perspective. The Journal of Early Adolescence. doi:10.1177/0272431618780423
Yoon, J., Sulkowski, M. L., & Bauman, S. A. (2014). Teachers’ responses to bullying incidents: Effects of teacher characteristics and contexts. Journal of School Violence, 15, 91–113. doi:10.1080/15388220.2014.963592
