Jongeren voelen zich in deze lockdown dubbel zo vaak eenzaam als ouderen. ‘Empathie kun je alleen overbrengen als je samen in één ruimte zit’, zegt Kris Van den Broeck, psycholoog en onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen.
Na vijf dagen lockdown bevond 52 procent van de bevolking zich in een staat van psychisch onbehagen. Jongeren van 15 tot 24 jaar komen er het bekaaidst vanaf: zij voelen zich dubbel zo vaak eenzaam als ouderen. Een andere vaststelling is dat het gebruik van sociale media in alle leeftijdsgroepen stijgt.
Dat alles blijkt uit een internationale studie genaamd ‘Covid en ik’, waaraan onder meer Kris Van den Broeck van het Instituut voor Onderzoek van Gezondheid en Samenleving aan de UC Louvain meewerkte.
Hoe komt het dat jongeren aangeven zich dubbel zo vaak eenzaam te voelen als ouderen?
‘We hebben anderen nodig om onszelf te kunnen zijn. Andere mensen zijn essentieel om ideeën en gevoelens mee te delen, om samen te werken en om dingen te bereiken. Nu moet dat plots helemaal anders en dat is een heel grote aanpassing. Ik denk dat dat de grote bron is van het verhoogde psychisch onbehagen bij iedereen.’
‘Maar vooral op jongeren heeft het gebrek aan sociale contacten meer impact. Voor hen zijn sociale contacten belangrijker en waardevoller dan voor oudere leeftijdsgroepen, omdat jongeren hun identiteit voor een stuk ontwikkelen door wat ze meekrijgen uit die sociale contacten. Dat valt grotendeels weg in deze situatie.’
‘Socialemediagebruik neemt toe en vangt een deel op van dat verloren contact, maar dit is een ander soort contact. Uit onze data blijkt dat ruim de helft van de jongeren aangeeft dat ze niet tevreden zijn met de sociale contacten die ze nu hebben. Die ontevredenheid zie je afnemen met de leeftijd. Ze hebben nog veel contact, virtueel bijvoorbeeld, maar ze zijn het minst tevreden over de kwaliteit ervan. Ze missen duidelijk wel dat echte contact.’
‘Ouderen hebben een andere levensstijl. Ze hebben doorgaans wat minder sociale contacten en die hebben een andere plek in hun leven. Het echte contact verliezen is wellicht schadelijker voor jongeren dan voor volwassenen.’
Het gebruik van sociale media is gestegen in alle leeftijdsgroepen. Helpt dat of duwt het ons alleen nog meer in de put?
‘Steun zoeken is een belangrijke manier om problemen aan te pakken. Voor veel mensen helpt het om hun hart te kunnen luchten bij iemand die ze goed kennen. Dat kan mensen helpen om door een moeilijke periode te geraken, een aantal dingen op een rijtje te zetten en een probleem goed aan te pakken.’
‘Focus op de dingen waarop je vat hebt. Breng structuur in je dag, eet en leef gezond’
‘Velen zullen sociale media momenteel op die manier gebruiken. Ze ventileren bij vrienden en kennissen, maar ook bij onbekenden op Facebook of fora. Ook kun je energie putten uit sociale media. Ik hoorde gisteren mijn collega zeggen dat haar zoon van 22 het circusmateriaal van de zolder gehaald heeft en er terug mee aan de slag is en daar filmpjes van maakt en die deelt.’
‘Maar er is ook een negatieve kant. Op veel sociale media wordt de schijn hoog gehouden en dat geeft geen effectieve sociale steun. Op sociale media presenteren we ons over het algemeen positief en er zijn wel wat studies die uitwijzen dat we daar neerslachtiger van worden. Sommige groepen zijn daar gevoeliger voor.’
‘Bij videobellen moet je vreemde dingen doen om elkaar recht in de ogen te kijken, maar het is voorlopig the next best thing’
‘Daar komt bij dat we nu overspoeld worden door negatieve nieuwsberichten, die spontaan voorbijkomen op sociale media. Je wordt voortdurend geconfronteerd met zaken die je niet kan controleren. Dat geeft mensen een gevoel van machteloosheid en het zaait ook paniek, want je ziet voortdurend dat iedereen kwetsbaar is voor een ziekte die, zo lijkt het dan althans, zeer dodelijk is. Dat is niet geruststellend.’
Kunnen we beter het nieuws niet te veel volgen?
‘Passief al die nieuwsberichten over je heen laten komen, is inderdaad geen goed idee. Het kan mogelijk verklaren waarom socialemediagebruik gerelateerd is aan je niet goed voelen en op die manier kunnen sociale media je onderuithalen.’
‘Je kunt je beter focussen op dingen waar je wel vat op hebt. Breng structuur in je dag, eet en leef gezond … Dat is een actieve manier om met problemen om te gaan.’
Hoe kunnen we dat gevoel van eenzaamheid bestrijden?
‘Videobellen kan een oplossing zijn, maar het kan het echte contact niet vervangen. Empathie, bijvoorbeeld, kan je alleen overbrengen als je samen in één ruimte zit. Dat zit voor een heel groot stuk in lichaamstaal. Op een scherm kan je elkaar niet recht in de ogen kijken, daar moet je vreemde dingen voor doen, maar het is de next best thing. Het is veel beter dan alleen maar chatten of tweeten. Hoe dichter het bij de realiteit komt hoe beter.’
‘Het is ook belangrijk dat we echte dingen doen, offline. Rekening houdend met de maatregelen die er zijn. Dat is eigenlijk de sleutel. Het is zo’n belangrijke bron voor ons welzijn. Het is echt niet verstandig om nu alleen maar voor een scherm te zitten, ook al is het interactief. Zoek toch af en toe een vriend(in) op, zij het met mate. Of – dat zullen pubers wellicht niet graag horen – maak meer contact met mama en papa.’
