Dieetveranderingen kunnen op korte termijn een positief effect hebben op de vermindering van ADHD-symptomen, zo blijkt uit een nieuwe studie.
Symptomen van ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) komen wereldwijd bij zes à zeven procent van de kinderen voor. Bij milde symptomen kunnen aanpassingen aan de omgeving en psychotherapie soms voldoende zijn. Wanneer die aanpassingen niet toereikend zijn, kan medicatie zoals methylfenidaat een oplossing bieden. Hoewel het middel erg effectief is, ondervindt een op de drie kinderen bijwerkingen zoals slapeloosheid of een verminderde eetlust. Een nieuwe studie laat zien dat een alternatieve aanpak mogelijk ook effectief kan zijn: gezond eten.
De rol van voeding is een steeds belangrijker onderzoeksgebied bij psychiatrische aandoeningen zoals ADHD. Een van de methodes die vaak bestudeerd wordt is een zogeheten eliminatiedieet. Hierbij mogen kinderen slechts een selectie van voedingsmiddelen eten en drinken. De grondgedachte is dat ADHD-gedrag uitgelokt kan worden door bijwerkingen op bepaalde voedselallergenen en mogelijke triggers. Een studie van meer dan zeventig jaar geleden suggereerde al dat er een verband is tussen ADHD en allergische gevoeligheid bij sommige kinderen.
Desondanks blijft het onderwerp controversieel en is een dergelijk dieet nog niet opgenomen in de klinische richtlijnen. Het bleek tot dusver lastig te zijn om de resultaten te vergelijken met een controlegroep en ook de haalbaarheid van het dieet in het dagelijks leven is discutabel: het kan best lastig zijn om zomaar van alles te schrappen uit je dagelijkse voeding. Om meer inzicht te krijgen in de effectiviteit van die interventie, heeft een Nederlands team van onderzoekers een eliminatiedieet vergeleken met een gezond dieet (gebaseerd op de richtlijnen van de WHO) bij 165 kinderen met ADHD.
Eliminatiedieet versus gezond dieet
Bij het TRACE-eliminatiedieet werden specifieke voedingscomponenten uitgesloten die ADHD-problemen zouden kunnen veroorzaken. Hierbij kun je denken aan de bekende voedselallergenen (eiwitten uit melk, eieren, tarwe, vis, soja, pinda’s en noten). Daarnaast werd de suikerinname beperkt, omdat suiker vaak gezien wordt als trigger, terwijl het wetenschappelijke bewijs daarvan ontbreekt. Het gezonde dieet had als doel om eventuele tekorten of overschotten in de inname van voedingsstoffen weer in evenwicht te brengen. Dat dieet was gebaseerd op de richtlijnen van de Gezondheidsraad die zijn vertaald door het Voedingscentrum voor het brede publiek (bijvoorbeeld de Schijf van Vijf, vergelijkbaar met de Voedingsdriehoek in Vlaanderen).
Annick Huberts-Bosch (orthopedagoog en promovenda op de TRACE-studie en samen met Margreet Bierens eerste auteur van de studie): ‘Na vijf weken zien we dat 35% van de kinderen die een eliminatiedieet volgde een verbetering laat zien in ADHD-symptomen en emotieregulatie-problemen. Voor de kinderen die een gezond dieet volgden was dat 51%. Als vergelijking hebben we een groep kinderen gevolgd die de gebruikelijke zorg (bijvoorbeeld medicatie) kregen. In die groep zagen we een verbetering van 56%. We vinden aanwijzingen dat een eliminatiedieet niet beter werkt dan een gezond dieet voor kinderen met ADHD. Mogelijk spelen kleine tekorten of juist overschotten van bepaalde voedingsstoffen hier een rol in.’
Directe vergelijking
‘Dit is de eerste keer dat we een eliminatiedieet direct vergelijken met een andere dieetbehandeling. We hebben de kinderen een jaar lang gevolgd en hopen binnenkort ook wat te kunnen zeggen over de langetermijneffecten van dieetbehandelingen bij kinderen met ADHD. Om dieetbehandelingen te kunnen toepassen en aan te bieden als behandeloptie, moeten we namelijk wel eerst weten of de kinderen er ook op de lange termijn baat bij hebben. Daarnaast zijn we bezig om de kosten en effectiviteit in kaart te brengen van dieetbehandelingen in de GGZ.’
Rob Pereira (kinderarts en expert op het gebied van ADHD): ‘De huidige alternatieven voor medicatie werken tot dusver vrijwel geen van alle goed en zijn meestal niet stevig wetenschappelijk bewezen. Soms werkt het bij een subgroep, wanneer er een tekort is aan vetzuren of vitamines/ijzer. Dan kan het helpen om die ze tekorten aan te vullen. De uitkomst van de TRACE-studie zou erop wijzen dat het gebruikte eliminatiedieet even goed of zelfs minder goed werkt dan een normaal gezond dieet. Uit de studie blijkt niet wat er dan niet goed was aan het voedingspatroon van deze kinderen. Hopelijk resulteert dit er wel in dat ouders hun kinderen nog bewuster gezond eten voorschotelen, dat kan nooit kwaad. Al moeten deze ouders niet teleurgesteld raken als de ADHD-symptomen van hun kind niet verbeteren door alléén gezonde voeding.’
Huberts-Bosch vervolgt: ‘De vertaalslag naar de praktijk kunnen we nog niet direct maken. De resultaten van ons onderzoek belichten echter inderdaad wel weer het belang van gezonde voeding. Vanuit dat oogpunt is het meenemen van het onderwerp ‘voeding’ in de spreekkamer altijd raadzaam. De opvatting dat je van suiker hyperactief wordt, kunnen we op basis van de kortetermijnresultaten nog niet bevestigen of weerleggen. Hier kunnen de langetermijnresultaten meer inzicht in gaan geven.’
