In crisistijden is het verleidelijk om in je glazen bol te kijken en daar hoop en troost in te vinden, schrijft psycholoog Vittorio Busato.
‘Na deze crisis kunnen we niet gewoon verdergaan zoals we altijd deden’, aldus Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en door De Volkskrant in 2019 uitgeroepen tot de invloedrijkste Nederlander. Die verschrikkelijke coronacrisis raakt onze samenleving in de kern en maakt veel mooie initiatieven los, aldus Putters op NOS. ‘Bij veel mensen brengt dit een reflectie teweeg: we moeten dit samenwerken vasthouden.’
Ook ik raak als psycholoog onder de indruk van de hartverwarmende saamhorigheid en solidariteit, van het in elk geval tijdelijk ingedaalde besef dat beroepen als schoonmaker, vakkenvuller, vrachtwagenchauffeur, leerkracht en zorgverlener de ruggengraat van de samenleving zijn – beroepen waarop in zogenaamd goede tijden niet zelden vooral bezuinigd is. Moge deze mensen blijvend goed beloond worden.
Verder hoop ik dat een pas gelanceerde website als dankaandezorg.nl, waar mensen zorgverleners digitaal een hart onder de riem kunnen steken, ook blijft bestaan nadat de coronacrisis bezworen is. Laat straks ook een initiatief voortduren als dat van tv-presentatrice Britt Dekker, om via tablets contact te houden met eenzame ouderen die nu geen bezoek mogen ontvangen in het verpleegtehuis.
‘De wereld is ziek, en dan ga je vanzelf wel reflecteren over je eigen kwetsbaarheid’
Maar het is niet alleen halleluja wat sociaal de klok slaat. Sommige ondernemers meenden de schaarste aan mondkapjes en andere beschermingsmiddelen bij ambulancediensten, huisartsen en ziekenhuizen te kunnen oplossen door woekerprijzen te vragen.
En blijkbaar is er een financiële grens aan solidariteit en aan de bereidheid om een onzichtbaar virus dat de wereld op zijn kop zet ook weer de kop in te slaan. Onlangs onthulde het ijzersterke journalistieke onderzoeksplatform Follow The Money dat de Zwitserse farmaceut Roche, vast niet toevallig marktleider, het recept niet wil prijsgeven voor de basisvloeistof voor tests. Dat is dus de oorzaak waarom Nederland niet massaal kan testen, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie daar wereldwijd voor pleit.
Politico Magazine meent zelfs zeker te weten dat het coronavirus de wereld permanent zal veranderen. Het Amerikaanse blad vroeg 34 Grote Denkers wat ons straks te wachten staat. Zo denkt Deborah Tannen, een Amerikaans hoogleraar linguïstiek, dat we ons in gezelschap niet meer gemakkelijk zullen voelen, zeker als dat bestaat uit mensen die we nauwelijks kennen. Veilige online communicatie zal volgens haar de norm worden. Socioloog Eric Klinenberg, hoogleraar aan New York University, is er op zijn beurt van overtuigd dat het coronavirus het einde van het individualisme zal inluiden en dat we betere versies van onszelf zullen herontdekken. En de aan Harvard verbonden socioloog en politicoloog Theda Skocpol meent juist weer dat de coronacrisis de inkomensongelijkheid tussen mensen nóg meer zal versterken.
Of je nu een Grote of Kleine Denker bent, het is zo menselijk in crisistijden in je glazen bol te kijken voor wat de toekomst zou kunnen brengen; als afweermechanisme houd je je vast aan een vergezicht als overzicht en uitzicht onzeker zijn. De wereld is ziek en de coronacrisis dwingt tot een mate van sociale isolatie die niet eerder zo massaal ervaren is. Dan ga je vanzelf wel reflecteren over je eigen kwetsbaarheid. En dan vind je wellicht hoop en troost bij Grote Gedachten. Zoals dat het coronavirus de invoering van het basisinkomen een beslissend zetje zal geven, of dat de presidenten Donald Trump en Jair Bolsonaro door hun bagatellisering van het virus ab-so-luut niet herkozen zullen worden.
Straks, als er gedegen wetenschappelijke evaluaties zijn van de aanpak van COVID-19, als er goed inzicht is in cijfers en de exacte verspreiding van het virus, als de impact van de economische recessie duidelijker en voor iedereen voelbaar is, dan zullen we wel zien hoe het met de solidariteit en saamhorigheid in de wereld is gesteld. Maar als ik als thuiswerker even de trendwatcher mag uithangen: de ochtendjas zal na de coronacrisis definitief zijn uitgegroeid tot populairste werkoutfit, óók op kantoor.
