Taal is niet alleen een middel om te communiceren, het vormt ook hoe we onszelf en onze omgeving waarnemen.
Heb je je ooit afgevraagd of de taal die je spreekt je kijk op de wereld beïnvloedt? Het verrassende antwoord is ‘ja’! Dat blijkt uit verschillende onderzoeken in de psycholinguïstiek, cognitieve psychologie en linguïstische antropologie.
Meer dan de helft van de wereldbevolking gebruikt in haar dagelijkse leven twee of meer talen. Twee- of meertaligheid komt meer en meer voor in onze geglobaliseerde samenleving, onder andere door onderwijs, immigratie of familie.
Hoe beïnvloedt het kennen van meerdere talen de manier waarop we emoties verwerken? Recent onderzoek wijst erop dat elke taal ervoor kan zorgen dat de sprekers de werkelijkheid op een andere manier waarnemen. Mensen kunnen zelfs een verandering bij zichzelf opmerken als ze van de ene taal naar de andere overstappen.
Andere onderzoeken hebben aangetoond dat tweetalige mensen hun gedrag kunnen aanpassen aan de taal die ze gebruiken. Bovendien worden ze door hun gesprekspartners anders waargenomen, afhankelijk van de taal waarin ze zich uitdrukken.
Emoties in andere talen
Als je verschillende talen spreekt, verwerk je woorden die emoties definiëren of beschrijven anders. Dit is afhankelijk van of je je moedertaal of je tweede taal spreekt: je moedertaal is de taal die je in je kindertijd hebt geleerd en die je denken en spreken overheerst, je tweede taal is de taal die je formeel of spontaan hebt geleerd (na je moedertaal).
De moedertaal heeft vaak een emotionele voorsprong op de tweede taal. Dit betekent dat twee- of meertalige mensen een grotere emotionele intensiteit ervaren als ze hun moedertaal spreken. Emotionele intensiteit is het intenser beleven van je eigen gevoelens en de wereld. Bij moedertaalsprekers is dit vooral het geval wanneer ze terugdenken aan ervaringen die ze in die taal hebben gehad.
Uit sommige studies blijkt dat mensen herinneringen uit hun kindertijd levendiger kunnen beschrijven wanneer ze in hun moedertaal spreken, omdat dit de taal is waarin ze die herinneringen hebben ervaren. Een tweede taal daarentegen creëert vaak een zekere emotionele afstand. Dit kan ervoor zorgen dat de spreker zich minder angstig of beschaamd voelt in complexe situaties, zoals het uiten van woede of het aanbieden van excuses.
De moedertaal wordt met andere woorden beschouwd als een emotioneel rijkere taal. De tweede taal is minder expressief, maar vaak praktischer. Dit betekent dat emotionele uitingen in de moedertaal intenser worden gevoeld, ongeacht of de emotie positief of negatief is.
Andere taal, andere visies?
De keuze in welke taal tweetalige mensen communiceren, beïnvloedt niet alleen de emotionele intensiteit, maar ook de manier waarop ze zichzelf en anderen zien. Het gebruik van de ene of de andere taal kan de opbouw van een gesprek beïnvloeden. Het kan ook culturele en sociale aspecten onthullen die specifiek zijn voor de taalgemeenschappen waartoe ze behoren.
In een onderzoek naar mensen in de Verenigde Staten die zowel Chinees als Engels spreken, verklaarden deelnemers dat ze zich meer op hun gemak voelden toen ze hun emoties in het Engels uitten, wat hun tweede taal was. Dit kwam doordat er minder sociale beperkingen waren. Ze ervoeren een grotere emotionele intensiteit in het Mandarijn, hun moedertaal.
De tweede taal kan dus voordelig zijn als sprekers een emotionele afstand willen houden, zowel om persoonlijke als om socio-culturele redenen. Door emoties te uiten in een taal waar ze minder emotioneel verbonden mee zijn, kunnen mensen gevoelens van schaamte, angst of persoonlijke betrokkenheid verminderen. Dit is vooral het geval bij mensen waarvan hun moedertaal tot een cultuur behoort die enorme waarde hecht aan het collectief, wat betekent dat mensen minder geneigd zijn om hun eigen gevoelens te delen.
De mate waarin men een tweede taal beheerst, speelt ook een grote rol. Ouders geven de voorkeur aan hun moedertaal om emoties uit te drukken als ze met hun kinderen praten (wanneer ze hun bijvoorbeeld een berisping geven) als dit de taal is die ze het best beheersen. Als ze bekwaam zijn in een tweede taal, kunnen ze die ook gebruiken om emoties uit te drukken.
Ook de omgeving waarin iemand een tweede taal leerde kan van belang zijn. Als sprekers een taal in een formele of academische context geleerd hebben, in tegenstelling tot een organische, melden sprekers dat ze meer angstgevoelens hebben wanneer ze in het openbaar communiceren, zelfs als ze technisch vaardig zijn.
Taalverwerving en identiteit
Onze levenservaringen, de leeftijd waarop we de taal hebben geleerd en de context waarin we de taal gebruiken, beïnvloeden allemaal hoe we onze emoties verwerken en uitdrukken in verschillende talen. Een inzicht in deze dynamiek verrijkt niet alleen onze kennis van taal en de menselijke geest. Het helpt ons ook om interculturele communicatie en emotioneel begrip te verbeteren in een wereld die steeds diverser en meer verbonden wordt.
De implicaties voor het onderwijzen van een tweede taal zijn ook belangrijk. Dat leerlingen zich op hun gemak voelen wanneer ze een andere taal spreken, is een belangrijk onderdeel in de taalverwerving. Daarvoor moeten we ervoor zorgen dat ze zich gelukkig en tevreden voelen met hun zelfbeeld in de taal die ze leren, dus met de identiteit die in de taal wordt geconstrueerd. Leerkrachten kunnen een belangrijke rol spelen door leerlingen te helpen zich meer vertrouwd te voelen in de taal die ze leren.
De houding van een leerling ten opzichte van de taal die hij of zij leert, speelt een cruciale rol. Deze houding bepaalt hoe we onze ervaringen met de taal interpreteren en beïnvloedt daarmee hoe we uitdagingen aangaan, hoe we onszelf zien, en hoe we denken dat anderen ons waarnemen. Een positieve houding leidt tot meer voldoening in het leerproces en een sterkere emotionele band met de taal. Het resultaat is een sterkere identiteit in de nieuwe taal, wat zich vertaalt in een diepgaander en effectiever leerproces.
Dit artikel verscheen eerder in The Conversation.
Vertaling: Kato Speybrouck
