Mensen die lijden aan chronische hoofdpijn ondernemen dubbel zo vaak een poging tot zelfdoding dan gemiddeld. Ze maken ook vaker effectief een einde aan hun leven.
Alvast deze side note: het gaat om mensen die de diagnose van chronische hoofdpijn kregen in een ziekenhuis of een hoofdpijnkliniek. Wie een diagnose kreeg bij de huisarts, of heel vaak hoofdpijn heeft maar geen officiële diagnose heeft, is niet opgenomen in deze studie. Wellicht zijn dit dus patiënten die ernstige hoofdpijn hebben.
Waar komt de vaststelling vandaan? Onderzoekers analyseerden gegevens1 van de hele Deense bevolking, ouder dan 15, die opgetekend zijn tussen 1995 en 2020. Ze vonden 120.000 mensen met de diagnose van hoofdpijn. Die patiënten vergeleken ze met ruim een half miljoen mensen zonder hoofdpijndiagnose.
In een periode van vijftien jaar ondernam 0,78 procent van de hoofdpijngroep minstens een poging tot zelfdoding. Dat zijn er omgerekend 1 op de 128. In de controlegroep ging het om 0,33 procent of 1 op de 303. 21 op de tienduizend mensen in de hoofdpijngroep stapten ook effectief uit het leven; bij de controlegroep waren dat er 15 op de tienduizend. Hoofdpijnlijders lopen dus 2,3 keer zoveel risico op een poging tot zelfdoding en 1,4 keer meer risico op een effectieve zelfdoding, staat in het wetenschappelijk artikel dat de onderzoekers publiceerden in het blad JAMA Neurology. Ze corrigeerden overigens voor factoren als leeftijd, geslacht, socio-economische factoren zoals opleidingsniveau en voor de aanwezigheid van andere ziektes of psychiatrische aandoeningen.
Mogelijk bestaat er een complexe wisselwerking tussen hoofdpijn en psychiatrische aandoeningen
Het onderzoek laat dus zien dat suïcidaliteit wellicht kan ontstaan als reactie op chronische hoofdpijn, en niet omdat er al psychische problemen waren. Hoe dat komt, is niet duidelijk. Mogelijk bestaat er een complexe wisselwerking tussen hoofdpijn en psychiatrische aandoeningen, menen de onderzoekers. Ernstige hoofdpijn kan bijdragen tot depressieve gevoelens en gevoelens van hopeloosheid. Ook zou er sprake kunnen zijn van biologische mechanismen, zoals chronische ontstekingen. Het is bijvoorbeeld bekend dat migraine leidt tot een ontstekingsreactie van het immuunsysteem (vandaar dat het vaak behandeld wordt met ontstekingsremmers), en dat er een verband is tussen chronische ontstekingen en depressie, wellicht doordat ze de productie van serotonine en dopamine verstoren, signaalstoffen die op de stemming inwerken.
Eerdere onderzoeken hadden al een verband aangetoond tussen hoofdpijn en suïcidaliteit, maar die focusten vooral op migraine. Dit onderzoek bevestigt het verband ook voor clusterhoofdpijn, spanningshoofdpijn en posttraumatische hoofdpijn. Het verband was het sterkte bij posttraumatische hoofdpijn, aanhoudende hoofdpijn na bijvoorbeeld een hersenschudding of whiplash, en bij clusterhoofdpijn, wat beschreven wordt als de ergste hoofdpijn die er bestaat.
Migraine
De onderzoekers benadrukken dat artsen niet alleen moeten kijken naar de fysieke klachten van hoofdpijnlijders, maar ook hun mentale welzijn in de gaten moeten houden. Wie depressieve klachten heeft, waarschuwen ze, kan misschien beter geen bètablokkers nemen. Die worden vaak voorgeschreven ter preventie van migraine. Maar ze kunnen de stemming en de slaap beïnvloeden. Een effectieve behandeling van de hoofdpijn is weliswaar cruciaal, stellen de onderzoekers, maar ook interventies gericht op gedrag zijn soms nodig.
Dat er een verband bestaat tussen zelfdoding en hoofdpijn, lijkt dus duidelijk. Toch weten we hiermee nog niet of dit vooral opgaat als de hoofdpijn heel ernstig is, of bijvoorbeeld wanneer patiënten weinig baat hebben bij hun behandeling.
Hoofdpijn komt vaak voor. Migraine is de meest frequente vorm van chronische hoofdpijn. Het treft een op de vier vrouwen en een op de dertien mannen. Bij migraine heb je een bonkende pijn aan één kant van het hoofd, wat vaak gepaard gaat met misselijkheid en overgevoeligheid voor licht en geluid. Sommige mensen ervaren ook een aura, waarbij ze bijvoorbeeld lichtflitsen zien voorafgaand aan de hoofdpijn. Bij veel vrouwen houdt hun migraine verband met hun menstruatiecyclus, en wordt ze dus beïnvloed door hormonen. Ook spanningshoofdpijn komt vrij vaak voor, en – de naam zegt het al – wordt vaak getriggerd door stress. Een op de twintig vrouwen en een op de vijftig mannen lijdt aan chronische spanningshoofdpijn, wat wil zeggen dat ze bijna dagelijks hoofdpijn hebben. Minder frequent voorkomend zijn clusterhoofdpijn en posttraumatische hoofdpijn. Er bestaat heel wat medicatie, zowel om de pijn te drukken tijdens een aanval als om aanvallen te voorkomen. Helaas kan te frequent gebruik van bepaalde medicatie op lange termijn leiden tot meer hoofdpijn.
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan in België terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be. In Nederland is de Zelfmoordpreventie te bereiken op 0800-0113 of op www.113.nl.
