Kan een hersenscan zelfmoordgedachten herkennen?

Zelfdoding is wereldwijd de tweede doodsoorzaak onder jongeren. Toch is het voor zorgverleners lastig te voorspellen hoe groot de kans is dat hun patiënten zelfdoding zullen plegen. Zeker als de patiënt hier niet of nauwelijks over praat. Uit eerder onderzoek bleek dat bijna 80 procent van de patiënten die daadwerkelijk zelfdoding pleegt, tijdens hun laatste contact met een hulpverlener zwijgt over die zelfmoordgedachten. 

Daarom richt steeds meer onderzoek zich op andere middelen om zelfmoordgedachten te herkennen. Uit onderzoek van onder andere de Carnegie Mellon University in Pittsburgh blijkt nu dat hersenscans kunnen voorspellen wie zelfmoordneigingen heeft, en wie niet.

De Amerikaanse onderzoekers legden 34 jongeren onder de fMRI-scanner. De helft van de jongeren dacht serieus na over zelfdoding. De andere helft was de controle groep en had geen last van gedachten aan zelfmoord. De gemiddelde leeftijd van de groep was 22 jaar. Terwijl de proefpersonen onder de scanner lagen kregen ze woorden uit drie verschillende categorieën te zien. De eerste categorie had te maken met zelfdoding (bijvoorbeeld ‘overdosis’), de tweede met negatieve emoties (bijvoorbeeld ‘verdriet’) en de laatste met positieve emoties (bijvoorbeeld ‘zorgeloosheid’). Bij het zien van een woord moest de proefpersoon actief over dat woord nadenken.

Vervolgens kreeg een lerende computer de hersenscans te zien. De computer kon in 91 procent van de gevallen correct bepalen of de scan hoorde bij iemand met of zonder zelfmoordgedachten. Ook kon de computer met 94 procent zekerheid zeggen wie van de suïcidale patiënten een zelfmoordpoging had gedaan, en wie niet.

De computer kon het onderscheid maken door onder andere te kijken naar activiteit in de linker superior mediale frontale gebieden en in de anterior cingulate cortex. Deze gebieden spelen een rol bij het nadenken over jezelf.

De resultaten kunnen bijdragen aan het beter opsporen van doodsgedachten. Toch moet verder onderzoek uitwijzen hoe je de zelfmoordgedachten kunt afwenden als de patiënt bijvoorbeeld blijft ontkennen.

Dit artikel werd gepubliceerd in het vakblad Nature Human Behaviour.

Wie vragen heeft over zelfdoding, kan in België terecht op het gratis nummer 1813 en www.zelfmoord1813.be.

In Nederland kan praten over zelfdoding bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0900-0113 of 113.nl.