Hoewel elektrosensitiviteit geen erkende aandoening is, zijn de klachten die eraan worden toegeschreven echt. Aangenomen wordt dat een nocebo-effect aan de basis ligt. Hoe zit dat en wat kunnen we ertegen doen?
In september werden twee Franse monniken betrapt toen ze twee zendmasten in brand staken. De heren waren ervan overtuigd dat de masten ‘5G-stralen’ uitzenden en daarmee de gezondheid van omwonenden schade toebrengen. Ze werden in de boeien geslagen voor vernieling en poging tot vernieling. De kloosterorde waar beide mannen verblijven, hecht weinig belang aan de criminele actie. Ze gaf zelfs aan de overtuiging van haar brandstichtende leden te delen.
In Frankrijk, en ook in Wallonië, bestaat er heel wat protest tegen de uitrol van 5G, de technologie die supersnelle mobiele datacommunicatie toelaat, zelfs tot tweehonderd keer sneller dan 4G. De brede installatie van 5G zat in België een tijdlang politiek geblokkeerd. Niet zozeer vanwege de vermeende gezondheidsschade, maar als gevolg van een centenkwestie die draait rond gebruiksrechten van radiofrequenties. Sinds de zomer komt er wel schot in de zaak. Meer en meer Europese landen, waaronder België, zijn gestart met de installatie van 5G.
Sommigen zien die ontwikkeling met lede ogen aan. Hun angst voor gezondheidsschade heeft te maken met de angst voor elektromagnetische straling. Als de golflengte van deze onzichtbare stralen korter is dan 100 nanometer, dan is de energie hoog genoeg om DNA-schade te berokkenen, doordat elektronen wegschieten uit molecules. Die ioniserende elektromagnetische golven zijn potentieel kankerverwekkend.
Elektromagnetische golven met een langere golflengte veroorzaken geen rechtstreekse schade. Ze kunnen eventueel schade berokkenen via de warmte die vrijkomt wanneer de straling door weefsel wordt geabsorbeerd. Om dat te voorkomen werden blootstellingslimieten bepaald door de Internationale commissie van niet-ioniserendestralingsbescherming (ICNIRP).
De ongemakken zijn echt, maar de vermeende bron speelt er geen rol in
Bij mobiele datacommunicatie voor 3G en 4G wordt 1,9 tot 2,4 gigahertz gebruikt, terwijl 5G gebruikmaakt van 0,7 tot 3,5 GHz. Wat blootstelling betreft is er weinig verschil tussen 4G en 5G. Bij 5G is die frequentie wel hoger tijdens gebruik, maar lager tijdens niet-gebruik. Ook het aantal internetgebaseerde toepassingen neemt toe, maar de totale blootstelling blijft nog steeds lager dan de opgelegde normen. Daarom zien experts geen reden tot ongerustheid. Er is de laatste dertig jaar ook veel onderzoek verricht op celculturen, proefdieren en mensen. Tot op heden zijn er geen aanwijzingen voor schadelijke effecten, zolang de blootstelling onder de normen blijft.
Dat neemt niet weg dat een aantal mensen klachten toeschrijft aan elektromagnetische stralen. Ze noemen zichzelf elektrosensitief. Hun klachten zijn eerder vaag, zoals slaapstoornissen, hoofdpijn, nervositeit, prikkelbaarheid, vermoeidheid of concentratiestoornissen. Elektrosensitiviteit is geen erkende aandoening, maar een toestand die in de vakliteratuur wordt omschreven als idiopathische omgevingsintolerantie.
Onder die paraplu horen ook andere fenomenen, zoals de klachten toegeschreven aan amalgaamtandvullingen of het gezoef van windturbines. Ook in die gevallen werd nooit een oorzakelijk verband aangetoond tussen de symptomen en de vermeende bron. Bovendien is er geen fysiologisch mechanisme denkbaar dat dergelijke verbanden zou verklaren.
Aangenomen wordt dat een nocebo-effect aan de basis ligt: wanneer je zo sterk overtuigd bent van de schadelijkheid van elektromagnetische stralen, dan krijg je een rits ongemakken bij blootstelling. Test het maar eens uit: je inbeelden dat je in een citroen bijt, is ook voldoende om je speekselklieren te laten werken. De ongemakken zijn echt, maar de vermeende bron speelt er geen rol in.
Klachten toegeschreven aan elektrosensitiviteit moeten we daarom niet wegwimpelen. Wie eronder gebukt gaat, kan geholpen worden met een psychologische behandeling met centraal daarin een goed begeleide en gecontroleerde blootstelling aan elektromagnetische stralen, in combinatie met correcte informatie. De Franse monniken die hun boekje te buiten gingen, staken alvast een verkeerde mast in brand, eentje die niet aangesloten was op een 5G-netwerk.
