Nieuw onderzoek laat zien dat jonge contactsporters op amateurniveau mogelijk risico lopen op hersenschade. ‘Kopballen bij jongeren moeten we niet aanmoedigen.’
Over de hele wereld worden miljoenen mensen die aan contactsporten doen, blootgesteld aan klappen of ballen tegen hun hoofd. Dat kan hersenschuddingen veroorzaken en zelfs zonder direct waarneembare symptomen leiden tot ander hoofdletsel. Langdurige blootstelling aan zulke risico's kan blijvende cognitieve en neuropsychiatrische symptomen veroorzaken, evenals de ontwikkeling van de neurodegeneratieve aandoening die bekend staat als chronische traumatische encefalopathie (CTE). Wat betekent dit en moeten we dergelijke sporten nu verbieden?
CTE is een progressieve hersenziekte die ontstaat door herhaaldelijk traumatisch hoofd-hersenletsel. Vaak wordt dit veroorzaakt door een sport, bijvoorbeeld door boksen, rugby, ijshockey of voetbal. Hoewel de precieze klachten nog onduidelijk zijn, lijken mensen met CTE problemen te ontwikkelen met hun denkvermogen, vertonen ze emotionele instabiliteit en ervaren ze mogelijk symptomen zoals hoofdpijn en depressie. Op dit moment kan de diagnose CTE alleen worden gesteld door middel van hersenweefselonderzoek na overlijden.
In een nieuwe studie werden 152 contactsporters jonger dan dertig jaar op het moment van overlijden onderzocht. Bij 63 van hen werd CTE aangetroffen (41,4%). Bovendien vertoonden zij fysieke veranderingen in de hersenen, zoals verminderde witte stof, en het verlies van bepaalde eiwitten en celtypen. Uit vragenlijsten van hun naasten bleek dat de overleden sporters voor hun overlijden veelal cognitieve en gedragsproblemen ervaarden. Expert op het gebied van CTE Jort Vijverberg (Amsterdam UMC): ‘Deze studie levert voor het eerst bewijs dat die afwijkingen ook bij jonge mensen waarneembaar zijn. Daarnaast wordt nu ook gekeken naar vrouwen, die vaak ondervertegenwoordigd zijn in dit soort onderzoeken.’
Verband CTE en zelfdoding
‘In dit onderzoek is er gekeken naar de breinen van jonge sporters na overlijden. Veel van de overleden personen zijn gestorven aan zelfdoding. Zou er een verband kunnen zijn tussen zelfdoding en de pathologie die ook waarneembaar is in het brein? Er wordt vermoed dat daar een relatie zit, maar dit blijft lastig om echt te bewijzen. Helemaal in het begin van CTE-onderzoek is er in de Verenigde Staten door Obama geld vrijgemaakt om specifiek de relatie tussen CTE en zelfdoding te onderzoeken. Opvallend is dat dit verband ook in deze studie weer naar voren lijkt te komen.’
‘Het blijft een uitdaging dat dit soort onderzoeken pas na overlijden plaatsvindt en dat de gevonden afwijkingen niet altijd overeenkomen met de symptomen van de persoon. Om die relatie beter te begrijpen, volgt ons huidige onderzoek sporters gedurende hun leven om te onderzoeken of hun symptomen en leefstijl overeenkomen met eventuele hersenafwijkingen na overlijden. Dit is een langdurig proces dat mogelijk tientallen jaren kan duren. Daarnaast streven we naar de ontwikkeling van een test die bij levende sporters kan worden uitgevoerd om direct veranderingen in eiwitten en afwijkingen te detecteren, bijvoorbeeld via bloedonderzoek of scans. Dit zou het onderzoek aanzienlijk versnellen.’
Sporten blijft gezond
‘Sporten is nog steeds heel gezond en biedt zelfs bescherming tegen veel andere aandoeningen van de hersenen. Toch benadrukken deze bevindingen opnieuw het belang van serieus nadenken over de omstandigheden waaraan jongeren worden blootgesteld in bepaalde sporten. Bij sporten waar hoofdcontact heel vaak voorkomt, moeten we ons afvragen of we dat niet anders moeten inrichten. In Europa is voetbal de meest populaire sport, en het debat over het verbieden van kopballen blijft relevant. Ik ben van mening dat kopballen bij jongeren niet direct moet worden aangemoedigd, en als het wel onderdeel is van de training, dan moet het met een zachte bal gebeuren. Bij volwassenen is het belangrijk om voorlichting te blijven geven over de aandoeningen die door kopballen kunnen ontstaan.’
Wie vragen heeft over zelfdoding, kan in België terecht op het gratis nummer 1813 en www.zelfmoord1813.be.
In Nederland kan je praten over zelfdoding bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0900-0113 of 113.nl.
