Als ik je zou vragen om een goed politiek leider te omschrijven, welke termen zou je dan gebruiken? Visionair? Integer? Rationeel? Doortastend? Meuhh, fout, en gooi onmiddellijk die zweverige managementsboekjes in de stoof. Sterke leiders van (meestal veel) vlees en bloed zijn impulsief, irrationeel en krankzinnig.
Of zie jij andere karaktertrekken bij Donald Trump, Boris Johnson, Vladimir Poetin en Kim Jong-un?
Ik zeg niet dat deze leiders ook echt dwaas zijn, misschien doen ze maar alsof. Soms levert geveinsde dwaasheid je namelijk politieke macht op. Als je tegenstanders vrezen dat je zeer irrationeel uit de hoek kan komen, dan zullen ze je waarschijnlijk ook niet uitdagen. Dat in tegenstelling tot rationele leiders, die altijd de voor- en nadelen van een beslissing evalueren en daardoor zeer voorspelbaar zijn.
Een rationele leider start geen oorlog omdat een bevriende natie een handelsakkoord opzegt. Een dwaas misschien wel, dus we houden dat handelsakkoord maar beter zoals het was. Richard Nixon gaf ooit toe dat hij de strategie gebruikte om de communisten af te schrikken. In een geacteerde dwaze bui stuurde hij zelfs achttien nucleaire bommenwerpers naar de Sovet-Unie, in de hoop zo een doorbraak te forceren in de Vietnamoorlog. Zonder succes trouwens.
Politicologen van de Amerikaanse Penn State University evalueerden nu voor het eerst op grote schaal de effectiviteit van de zogenaamde Madman-strategie. Ze gaven internationale leiders een dwaasheid-score op basis van hoe ze in de media beschreven worden. Donald Trump staat er nog niet tussen – waarschijnlijk haalt hij nog niet lang genoeg fratsen uit om zinvolle conclusies te trekken. Halen wel het podium: Saddam Hussein, Robert Mugabe en Mahmoud Ahmadinejad.
Uiteindelijk wint het verstand toch
De wetenschappers stelden vast dat een dwaas vaker dan een rationele leider in een (militair of politiek) conflict is betrokken. Logisch denk je misschien, dwazen doen dwaze dingen, maar een conflict kan ook voordelen opleveren, zoals een ingewilligde eis over handelsrelaties. Op het eerste zicht wint de dwaas. Als een rationele leider een ander land uitdaagt, dan is er 57 procent kans dat die andere natie zich niet geïntimideerd voelt en een eigen dreigement terugkaatst. Een krankzinnige leider maakt meer indruk, want slechts in 43 procent van de gevallen durft een uitgedaagde natie reageren. In de andere gevallen geven ze dus gewoon toe aan een dreigement.
Maar levert dat ook op lange termijn iets op? Waarschijnlijk niet. Uiteindelijk hebben krankzinnige leiders 66 procent minder kans om aan het langste eind te trekken. Dwaze leiders komen dus vaker weg met dwaze provocaties, maar op lange termijn wint hun land er niet bij.
