Luchtvervuiling leidt mogelijk tot slechtere schoolresultaten van kinderen, blijkt uit een nieuwe, grootschalige Amerikaanse studie. ‘Ook in Vlaanderen en Nederland overschrijden de gemiddelde concentraties de WHO-richtlijnen.’
Hoewel je ze niet ziet, zijn ze overal: fijnstofdeeltjes. Het zijn kleine deeltjes die je inademt en schadelijk kunnen zijn voor je gezondheid. Fijnstof wordt met name geproduceerd door wat wij zelf doen, zoals bijvoorbeeld het verkeer of de landbouw. De inzichten over gezondheidseffecten van fijnstof zijn de laatste tijd sterk gegroeid en het blijkt veel schadelijker dan vroeger werd gedacht. Een nieuwe studie suggereert dat blootstelling aan fijnstof mogelijk ook de schoolresultaten van kinderen kan beïnvloeden.
Fijnstof is een verzamelnaam van deeltjes van verschillende grootte. De twee belangrijkste 'maten' voor fijnstof zijn PM10 (Particulate Matter, fijnstof dus, met een grootte tot 10 micrometer) en PM2,5 (fijnstof met een grootte tot maximaal 2,5 micrometer). Hoe kleiner de deeltjes, hoe verder ze het lichaam binnendringen, en hoe schadelijker ze zijn voor de gezondheid. In de studie, gepubliceerd in JAMA network open, is gekeken naar het effect van blootstelling aan PM2,5 op de leerprestaties van de kinderen.
Het team heeft in de periode tussen 2001 en 2018 gegevens verzameld van 2.801.022 scholieren. Door te kijken naar de ligging van de scholen, konden de onderzoekers de gemiddelde bloostelling aan PM2,5 vaststellen van het jaar ervoor. En wat bleek? Verhoogde PM2,5 concentraties gingen gepaard met slechtere resultaten voor de wiskundetoetsen. Met name meisjes en kinderen uit gezinnen met een laag inkomen bleken extra gevoelig te zijn voor dat effect.
(Ultra) fijnstof
Expert op het gebied van neurowetenschappen Pierre Cluitmans (TU Eindhoven): ‘Het team heeft gekeken naar PM2,5 fijnstof, maar we weten dat er ook nog kleinere deeltjes zijn, genaamd ultrafijnstof. Het meten hiervan is alleen erg lastig en er zijn nog geen internationale standaarden voor. Zowel fijnstof als ultrafijnstof komen het lichaam binnen doordat ze worden ingeademd. In de longen kunnen ze blijven hangen en dat kan ademhalingsproblemen veroorzaken.’
‘Naar schatting verliezen we gemiddeld één jaar van ons leven door blootstelling aan luchtvervuiling’
‘Het grootste verschil tussen gezondheidsrisico’s bij grotere fijnstofdeeltjes en ultrafijnstof zit hem in het gegeven dat kleinere deeltjes ook via de longblaasjes in het bloed en daarmee de rest van het lichaam terecht kunnen komen en daar lokale ontstekingen kunnen veroorzaken. Je kunt zeggen dat die deeltjes zich als een lichaamsvreemd gas gedragen. Niet gek dus dat er ook risico’s voor het functioneren van het brein zijn, inclusief het “leren” bij jonge mensen.’
Blootstelling op korte termijn
Expert op het gebied van fijnstof Michelle Plusquin (Universiteit Hasselt): ‘Deze studie bevestigt eerdere studies, maar dan met data van veel meer kinderen. Hoewel men hier focust op langdurige blootstelling aan fijnstof, lieten wij in een eerdere studie al zien dat zelfs kortetermijnblootstellingen nadelig zijn voor het aandachtsniveau van lagereschoolkinderen. Aangezien de gemiddelde concentraties bij die groepen de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie overschrijden (vastgesteld op 5 micrometer per m3), benadrukt dit de noodzaak om de inspanningen om luchtvervuiling te verminderen te blijven voortzetten.’
‘De gemiddelde concentraties aan fijnstof zijn ook in Vlaanderen en Nederland boven de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Naar schatting verliezen we gemiddeld één jaar van ons leven door blootstelling aan luchtvervuiling. En daarboven komen dan deze effecten op de hersenen, die gevolgen kunnen hebben voor schoolprestaties en mogelijk opleidingsniveau. Het goede nieuws is wel dat de luchtvervuiling van fijnstof de afgelopen jaren aan het dalen is. En die trend zet zich voort.’
