De weg van fundamenteel onderzoek naar een levensveranderende therapie kan lang zijn. In het geval van de ziekte van Charcot-Marie-Tooth (CMT) telt elke dag. Deze slopende ziekte gaat gepaard met spierzwakte, voetmisvormingen en zintuiglijke afwijkingen, veroorzaakt door een progressieve spierontzenuwing.
Dankzij het baanbrekende onderzoek van wetenschappers van het VIB-KU Leuven Centrum voor Hersenonderzoek en de oprichting van VIB-spin-off Augustine Therapeutics in 2019, verschijnt er hoop aan het einde van de tunnel voor patiënten met CMT- en neuropathieën waarvoor op dit moment nog geen geneesmiddelen beschikbaar zijn.
Even tien jaar terug in de tijd. Het laboratorium van professor Ludo Van Den Bosch, internationaal expert op het gebied van neurodegeneratie, deed een interessante ontdekking over de ziekte van Charcot-Marie-Tooth (CMT) – de erfelijke neurologische aandoening die het vaakst voorkomt.
Het lab van Van Den Bosch onderzocht de mechanismen die neuronale degeneratie veroorzaken, in het bijzonder bij motorische en zintuiglijke axonen (uitlopers van zenuwcellen) en veroorzaakt door mutaties in het HSPB1-gen. Het team ontdekte dat het remmen van histon-deacetylase 6 (HDAC6), een enzym dat belangrijke processen in zenuwuitlopers in goede banen leidt, kan voorkomen dat die uitlopers afsterven in een muismodel van CMT.
Voortbouwend op deze bevinding toonde het onderzoeksteam aan dat het remmen van HDAC6 ook veelbelovend therapeutisch potentieel biedt voor andere types van CMT en andere zenuwziekten.
De grensverleggers
Van patiënt tot onderzoeker
Juist dan verscheen doctoraatsstudent Rob Prior eind 2015 op het toneel. "In mijn familie komt CMT voor", legt de 29-jarige onderzoeker uit. "Mijn moeder zit in een rolstoel en een paar van mijn tantes en hun kinderen zijn ook zwaar getroffen. Omdat ik zelf een CMT-patiënt ben, wist ik al op mijn zestiende dat ik onderzoek wilde doen naar CMT.”
"Tijdens mijn bachelor- en masterstudies in Ierland volgde ik de voortgang van elk CMT-lab in Europa en de VS – er zijn er eigenlijk niet zo veel. Geen enkel had op het gebied van therapeutische doelen een grote doorbraak in het verschiet totdat het lab van Ludo Van Den Bosch zijn baanbrekende nieuwe inzichten bekend maakte. Zodra ik dat hoorde, wist ik dat ik naar België moest.”
"Ik werk aan verschillende projecten in het lab. We gebruiken een aantal CMT-muismodellen maar ik focus voornamelijk op het beter modelleren van de ziekte met behulp van geïnduceerde pluripotente stamcellen van echte patiënten. Zo kunnen we potentiële therapieën evalueren in echte patiëntencellen. Een specifiek onderzoekstraject is gericht op de vraag of het afremmen van HDAC6 kan worden gebruikt om verschillende CMT-varianten te behandelen – ook het type dat mijn familie treft. Door de moleculaire ziekteprocessen in patiëntencellen te begrijpen en ze in te zetten als betrouwbare ziektemodellen, kunnen we screenings en nieuwe behandelingen ontwikkelen."
Van lab tot start-up
Nadat de fundamentele onderzoekers van VIB duidelijk hadden vastgesteld dat HDAC6-remming niet alleen potentieel heeft voor de behandeling van CMT maar ook van andere zenuwziekten, nam Ludo contact op met Laurent Galibert van het VIB Discovery Sciences-team. Dit was het startpunt van de concrete omzetting van deze resultaten in een therapie.
“Wij zetten in op translationele wetenschap, het proces om wetenschappelijke inzichten om te zetten in toepassingen”, legt Galibert uit. “We zijn de brug tussen de academische wereld van ontdekkingen en de wereld van de industrie die geneesmiddelen ontwikkelt. We beschouwen onszelf graag als 'tweetalig', wij spreken de taal van de academische wereld en die van het bedrijfsleven.”
"Het was ons doel de wetenschappelijke doorbraken van het lab van Van Den Bosch te vertalen in een haalbaar project om tot een medicijn te komen met een concurrentieel voordeel", vervolgt Galibert. "Hiervoor hebben we alle parameters van dit project gedefinieerd, een projectteam samengesteld en de kenmerken vastgelegd van de producten die voortvloeien uit onze inspanningen en onze mogelijke financieringskanalen."
Van start-up tot patiënt?
Augustine Therapeutics werd opgericht in december 2019 na een succesvolle startkapitaalronde van 4,2 miljoen euro. In maart 2021 kwam Dr. Sylvain Celanire aan het hoofd en werden nieuwe labs geopend in de Bio-Incubator in Leuven. Later dat jaar ontving het bedrijf een bijkomende subsidie van 1,2 miljoen euro van het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO). Celanire: “Deze bijkomende financiering is niet alleen een mooie impuls voor ons innovatief onderzoek naar toonaangevende geneesmiddelen. Het is ook een externe bevestiging van de kwaliteit en van het belang van ons baanbrekend werk. We zetten grote stappen om veilige en effectieve oplossingen te bieden voor CMT-patiënten."
Rob Prior heeft veel vertrouwen in de toekomst: "Ik ben blij te zien hoe goed het gaat met Augustine Therapeutics. De therapieën waaraan onze spin-off werkt, zouden wel eens zeer effectief kunnen zijn bij de behandeling van CMT en andere ziekten. Voor mezelf weet ik dat ik altijd betrokken zal blijven bij CMT-onderzoek. Ik zie mezelf niets anders doen. Nieuwe modellen ontwikkelen, therapieën evalueren, contact opnemen met patiëntenorganisaties... Ik sta klaar om alles te doen wat ik kan om CMT-onderzoek en de ontwikkeling van behandelingen te helpen versnellen."
