De kwaliteit van het Vlaams onderwijs gaat achteruit. Jantine Spilt pleit voor investeringen in de professionalisering van leerkrachten door middel van begeleidingstrajecten op maat.
De kwaliteit van het Vlaams onderwijs gaat achteruit, leerkrachten staken en de angst voor een dreigend lerarentekort groeit. Ik lees in de kranten over de ‘pretpedagogie’, een te grote focus op eindtermen, een teveel aan zorgtaken, en het gebrek aan (objectieve) metingen als aangewezen oorzaken van de problemen. Ik lees over oplossingen die (onder andere) gezocht worden in nieuwe leerplannen of centrale examens. Maar ik had liever gezien dat men had gepleit voor investeringen in de professionalisering van leerkrachten. De huidige begeleiding beperkt zich doorgaans tot enkele pedagogische studiedagen en schiet daarmee schromelijk tekort (lees bijvoorbeeld dit manifest).
Professionalisering: Wat werkt?
Er is voldoende wetenschappelijk onderzoek om te weten wat wel en wat niet werkt. Wat niét werkt zijn éénmalige workshops of studiedagen buiten de school. Wat wél werkt zijn begeleidingstrajecten op maat die zowel kennis bieden als praktische oefening in de eigen klasover een gespreide periode.
- Op maat: Het ene schoolteam heeft nood aan ondersteuning in het aanleren van leervaardigheden (‘leren leren’). Het andere schoolteam wil bijleren over de ontwikkeling van executieve functies van leerlingen en hoe die ontwikkeling te ondersteunen. Een individuele leerkracht zit met de handen in het haar vanwege een conflictueuze relatie met een specifieke leerling en wil graag meer persoonlijke ondersteuning (bv. Leerkracht Leerling Interactie Coaching). Een andere leerkracht heeft een talent voor onderwijs aan cognitief begaafde leerlingen en wil dit talent verder ontwikkelen.
- Kennis én oefening: Leerkrachten moeten weten wat ze moeten doen en waarom (kennis) en dit ook kunnen toepassen in hun eigen klaspraktijk (toepassing). Dit laatste vergt oefening en geduld. De meeste leerkrachten zijn enorm gebaat bij individuele feedback en coaching door een externe deskundige ( … onderschat niet de meerwaarde van een externe deskundige).
- Gespreide periode: Het aanleren van nieuwe vaardigheden en deze verankeren in de eigen klaspraktijk kost tijd, soms veel tijd. Voor een onderwijsvernieuwing als “Zet je EF-bril op” moet je in de meeste scholen toch zeker rekenen op twee jaar voor een duurzame verankering (en in sommige scholen misschien nog wel een jaartje meer). Ook het sociaal-emotionele klimaat in een school waar veel gepest wordt verander je niet met een paar studiedagen. Bovendien vragen veel onderwijsvernieuwingen om een nieuwe manier van kijken: ook het ontwikkelen van een nieuwe visie kost tijd.
Is zo’n begeleidingstraject duur? Nee, de kosten-baten balans van een goed georganiseerd begeleidingstraject is een stuk gunstiger dan die van een pedagogische studiedag.
————————————————————————————————————————
Jantine Spilt is assistent professor aan de KU Leuven. Ze doet onderzoek naar onderwijs en ontwikkeling van kinderen in de schoolcontext en de invloed die leerkrachten hierop hebben. Deze blog verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com.
Lees ook de blog: “De pedagogische studiedag is dood”
Noot 1: Niet alle kenmerken van effectieve professionaliseringstrajecten worden in deze blog genoemd. Meer informatie kun je vinden in:
- Drijkoningen, J. (2017). Wheels of change. Insights into the professional development of teachers of Dutch as a second language. (of lees deze blog)
- Van Veen, K., Zwart, R., Meirink, J., & Verloop, N. (2010). Professionele ontwikkeling van leraren. Een reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren. (PDF)
- Hamre, B. K., Downer, J. T., Jamil, F. M., & Pianta, R. C. (2012). Enhancing teachers’ intentional use of effective interactions with children: Designing and testing professional development interventions. Handbook of Early Childhood Education, 507-532.
Noot 2: “Zet je EF-bril op” is een voorbeeld van een professionaliseringstraject voor schoolteams waar kennisoverdracht gecombineerd wordt met individuele en teamgerichte coaching door een externe deskundige.
Afbeelding: Free coverpicture from Pixabay
