Net als zoveel anderen kon psycholoog en neurowetenschapper Annabel Nijhof tijdens de corona-lockdowns wel een nieuwe hobby gebruiken. Die hobby leverde ook nieuwe online vrienden op. Nu kan ze niet meer zonder hen.
Net als zoveel anderen kon ik tijdens de corona-lockdowns wel een nieuwe hobby gebruiken. Toevallig hoorde ik een oproep voor mensen die zin hadden om het gezelschapsspel ‘Weerwolven van Wakkerdam’ uit te proberen in een online versie. Een groep fanatieke spelers, onder wie ikzelf, meldde zich aan. Het spel bleek een groot succes. Maar niet alleen dat: al gauw begonnen de deelnemers ook over andere zaken dan het spel te chatten en andere sociale online activiteiten te organiseren.
Anderen reageren vaak met verbazing op dit verhaal. Als de media over online vriendschappen praten, gaat het al snel over de risico’s ervan. Het internet zou wemelen van de oplichters die zich als een ander voordoen. Van online vriendschappen zou je bovendien vereenzamen en je bestaande vriendschappen verwaarlozen. Inderdaad wijzen studies uit dat ‘offline’ vriendschappen vaak van hogere kwaliteit zijn: tussen vrienden die elkaar in het echt kennen, is er meer wederzijds begrip, vertrouwen en gevoel van nabijheid. Ondanks deze negatieve verhalen komen langdurige online vriendschappen steeds vaker voor, en de laatste jaren komen er meer en meer studies naar buiten die ook de positieve kanten van dit soort relaties belichten.
Online vriendschappen ontstaan vaak vanuit gemeenschappelijke interesses, zoals op internetfora of bij het spelen van games. Zelfs voor de meest specifieke hobby’s, voorkeuren of overtuigingen biedt het internet mogelijkheden om in contact te komen met gelijkgestemden, maar ook een veilige plek om je uit te spreken en jezelf te ontdekken.
Dankzij de toegankelijkheid van het internet ontmoet je mensen die je in het dagelijks leven nooit tegen zou komen
Zo’n veilige omgeving kan extra belangrijk zijn voor mensen die moeite hebben met vriendschappen aangaan of onderhouden, bijvoorbeeld vanwege sociale angst of autisme. Voor mensen met autisme zijn lichaamstaal, oogcontact en gebaren vaak erg verwarrend. De afwezigheid van dit soort signalen in online contact kan voor hen juist een voordeel zijn. Tegelijk, zo toonde recent onderzoek aan, kan online gamen met anderen jongeren met autisme helpen om met dat soort signalen om te gaan. Ze werden beter in imitatie, gebaren gebruiken en wederkerige gesprekken voeren.
De toegankelijkheid van het internet zorgt er bovendien voor dat je mensen ontmoet die je in het dagelijks leven nooit tegen zou komen, bijvoorbeeld vanwege hun culturele achtergrond of sociaal-economische status. Wetenschappers lieten zien dat online contact tussen mensen uit verschillende bevolkingsgroepen vooroordelen doet afnemen, niet alleen over de specifieke personen met wie ze bevriend zijn, maar ook in bredere zin.
Tot slot nog een belangrijke kanttekening bij de eerdere onderzoeken over de lagere vriendschapskwaliteit. In de directe vergelijking tussen online en offline vriendschappen werd lange tijd over het hoofd gezien dat de grens tussen die twee niet altijd even duidelijk is. Tegenwoordig verloopt een aanzienlijk deel van het contact tussen vrienden die elkaar ‘in het echt’ leerden kennen via smartphone en social media. En ook online vrienden kunnen natuurlijk vroeg of laat besluiten elkaar in het echt te ontmoeten. Onderzoekers uit Tilburg toonden aan dat vriendschappen uit deze laatste categorie al gauw van even hoge kwaliteit kunnen zijn als vriendschappen die offline begonnen. En dat is ook mijn ervaring.
We zijn inmiddels drie jaar verder en mijn groep ‘weerwolfvrienden’ gaat er geregeld samen op uit. Afgelopen weekend zocht ik nog een goede weerwolfvriendin op in Berlijn. Een gemeenschappelijke interesse in psychologische gezelschapsspelletjes bracht ons samen, het gebrek aan sociaal contact in coronatijd versterkte de band, en inmiddels zijn we een enorm hechte club geworden. Ongewoon of niet: ik kan niet meer zonder.
