Paddo’s helpen verslaafden van drank af

Steeds meer onderzoek wijst op de therapeutische werking van hallucinogene drugs, zoals paddo’s en truffels. Zo is uit eerdere experimenten gebleken dat mensen met een alcoholverslaving gebaat zijn bij psilocybine, de werkzame stof uit paddo’s. Een groep Amerikaanse onderzoekers wilde daarop verderbouwen en uitzoeken of nu de psilocybine zelf of de bijbehorende psychotherapie en sessies waarin patiënten het hallucinogene middel nemen, bijdragen aan het effect van de behandeling.

Om dat uit te zoeken zetten ze een experiment op waarbij de helft van de proefpersonen behandeld werd met psilocybine en de helft met een placebo, zonder dat de vrijwilligers van tevoren wisten wat ze zouden krijgen. Bijna honderd vrijwilligers met een alcoholverslaving deden mee.

Alle deelnemers kregen in totaal twaalf psychotherapiesessies aangeboden. Na de eerste vier sessies mochten ze deelnemen aan een bijeenkomst waar ze ofwel een capsule met psilocybine kregen ofwel een placebo. Die sessies duurde de hele dag. Het middel dat als placebo toegediend werd was diphenhydramine, een medicijn tegen allergieën dat ook een psychoactieve werking heeft. Mogelijke bijwerkingen: slaperigheid, misselijkheid en een slechte coördinatie. Zowel de proefpersonen als de therapeuten die de sessies begeleidden wisten niet wie psilocybine kreeg en wie de placebo, een zogenoemd dubbelblindonderzoek. Na nog vier keer psychotherapie konden de deelnemers opnieuw een sessie volgen waarbij ze een capsule kregen.

Tijdens het onderzoek moesten de deelnemers geregeld vragen over hun drankgebruik doorgeven. Wanneer dronken ze, en hoeveel? Er werd ook bijgehouden hoe vaak ze veel dronken, dat willen zeggen meer dan vier glazen voor vrouwen per dag en meer dan vijf voor mannen. Acht maanden na de start van het onderzoek werden de deelnemers hierover nogmaals bevraagd.

Alle deelnemers slaagden er na acht maanden in gemiddeld minder glazen per dag te nuttigen en er waren minder dagen waarop ze veel dronken. De deelnemers die de psilocybine kregen gingen er meer op vooruit dan de deelnemers die de placebo kregen.

Michiel van Elk, universitair hoofddocent aan de Universiteit Leiden en auteur van het boek Een nuchtere kijk op psychedelica, sluit zich aan bij de conclusie van de onderzoekers. ‘Psilocybine in combinatie met psychotherapie is effectiever in het bestrijden van een alcoholverslaving dan psychotherapie alleen.’

Toch is er ook een kanttekening bij het onderzoek te plaatsen. Naderhand bleek namelijk dat zo’n negentig procent van de deelnemers doorhad of ze de placebo kregen of de psilocybine. Ook de therapeuten hadden steeds bij ongeveer negentig procent van de deelnemers door welk middel ze kregen. ‘Eigenlijk is alleen het eerste halfuur van zo’n sessie dubbelblind’, zegt Van Elk erover. ‘Daarna is het bijna altijd direct duidelijk wie wat kreeg. In dit soort onderzoek kan het onmogelijk anders.’ Volgens Van Elk heeft dat mogelijk wel effecten op de uitkomsten van het experiment. ‘Het probleem is dat als je weet dat je een hallucinogeen middel hebt gekregen, je gaat hopen dat je mystieke ervaring krijgt of positieve verwachtingen over de uitkomsten krijgt. Misschien krijgen deelnemers wel de onbewuste neiging het onderzoek in een goed daglicht te zetten en doen ze meer hun best te stoppen met drinken, of geven ze aan minder te drinken.’

Van Elk legt nog uit hoe psilocybine voor minder drinken kan zorgen. ‘Het effect werkt via drie niveaus: psychologisch, biologisch en farmaceutisch. Op psychologisch niveau kun je door de mystieke ervaringen nieuwe ervaringen opdoen en andere perspectieven krijgen op je verslaving. Daardoor lukt het wellicht beter om te minderen. Psilocybine kan ook zorgen voor nieuwe verbindingen in de hersenen waardoor nieuwe gedragingen makkelijker aan te leren zijn. En op farmacologisch niveau zorgt het voor de aanmaak van bepaalde stoffen die weer een effect hebben op de aanmaak van nieuwe verbindingen in het brein.’

Zowel de Amerikaanse onderzoekers als Van Elk menen dat vervolgonderzoek kan bekijken of de effecten na bijvoorbeeld één of twee jaar nog steeds overeind staan. Van Elk: ‘Verslavingen en andere psychische stoornissen verlopen vaak in cycli. De vraag is of psychedelica ook terugvallen kunnen voorkomen. Daarnaast is het ook zaak te kijken wie nu precies deelnemen aan dit soort onderzoeken. In hoeverre is het bijvoorbeeld belangrijk dat mensen eerdere goede ervaringen met psychedelica hebben gehad? Of helpt het juist als mensen er nog nooit mee in aanraking zijn gekomen?’

De bevindingen zijn gepubliceerd in JAMA Psychiatry