Praten helpt als je je somber voelt, maar niet als je op deze manier “samen piekert”.
Is het jou ook al overkomen, dat je verzeilde in ellenlange gesprekken met jouw vrienden wanneer je je slecht voelde? Maar dat je na uren praten nog steeds geen stap dichter bij een oplossing voor jouw probleem stond? Misschien herken je je dan wel in het fenomeen van “samen piekeren”.
In mijn onderzoek stelde ik vast dat niet alle vormen van praten over problemen even goed zijn. Met behulp van vragenlijsten die ik liet invullen door jongeren in verschillende Vlaamse scholen, merkte ik dat de manier waarop over problemen gesproken wordt, cruciaal is. Depressieve klachten stijgen wanneer jongeren “samen piekeren”.
Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer jongeren voortdurend op negatieve gevoelens focussen. Ook gesprekken met een negatieve houding ten aanzien van de toekomst, zijn schadelijk. Denk maar aan gesprekken met een inhoud als: “Ik voel me zo slecht; ik wil me zo niet voelen”, “Ik ga alleen achterblijven; ik ga me nog weken ongelukkig voelen. Hadden we de situatie maar anders aangepakt.”
Kauwen wordt herkauwen. Je staat stil bij problemen zonder een stap verder te komen.
Zoek een balans
Mogen we dan niet meer praten over onze problemen, hoor ik je denken? Absoluut wel!
Problemen bespreken met vrienden lucht op. Je voelt je niet alleen met je probleem. Je weet dat er mensen zijn op wie je kan rekenen, mensen die er voor jou zijn. Door te praten voel je je ook meer verbonden met elkaar; de kwaliteit van de vriendschap versterkt. Het is dus zeker belangrijk dat je niet stopt met steun zoeken bij elkaar.
De manier waarop je over problemen spreekt, is cruciaal
Let wel op hoe je over problemen praat wanneer een van jullie zich niet goed voelt. Probeer eerst te luisteren en er voor elkaar te zijn, zodat de persoon met het probleem zich gehoord en begrepen voelt en deze de kans krijgt te ventileren. Maar probeer ook niet te lang mee te gaan in het herkauwen van de problemen zonder oplossingen te bedenken of zonder tot actie over te gaan.
Bedenk na een tijdje manieren waarop een stap vooruit gezet kan worden, zonder terug te vallen in het gezamenlijk piekeren. Verkrijg nieuwe inzichten in de situatie. “Hoe komt het dat dit gebeurde, wat kunnen we hier nu aan doen?” “Wat kunnen we ondernemen opdat jij je beter voelt?”.
Kom anderzijds niet té snel met oplossingen aandraven of met adviezen als “ach, ontspan je gewoon”, of “trek het je niet aan”. Zoek een balans. Bied een luisterend oor. Maar blijf niet te lang vasthouden aan de problemen met een voortdurende focus op het slechte gevoel of op mogelijke ongewenste gevolgen.
Vooral bij meisjes
Beeld je eens twee meisjes in die urenlang met elkaar praten en dit meerdere keren per week? Dat ging vrij gemakkelijk, niet? Probeer je nu eens twee jongens in te beelden die herhaaldelijk samenkomen om uren te praten. Is dit iets moeilijker?
Als meisjes “samen piekeren”, heeft dat voor hen vaak meer schadelijke gevolgen heeft dan voor jongens
Onderzoek toont aan dat meisjes sneller vriendschappen aanhalen waarin ze veel over persoonlijke dingen spreken, terwijl jongens hun tijd eerder in gezamenlijke activiteiten steken. Het zal dan ook niet verbazen dat meisjes meer “samen piekeren” dan jongens. Ik stelde verder vast dat als meisjes dit doen, dat dit voor hen vaker meer nadelige gevolgen heeft dan voor jongens. Zij zullen dus doorgaans wel depressieve klachten ontwikkelen wanneer ze “samen piekeren”, terwijl dit voor jongens veel minder is of soms zelfs niet.
Ingrijpen in de adolescentie
Mijn studie richtte zich specifiek op jongeren, omdat depressieve klachten in deze leeftijdsgroep vaak voor het eerst ontstaan. Gesprekken met vrienden staan in deze levensfase ook centraal, aangezien jongeren in deze periode meer zelfstandig worden en ze hierbij een grotere afstand creëren ten opzichte van hun ouders.
Jongeren die regelmatig “samen piekeren”, worden vaak door leerkrachten en ouders over het hoofd gezien als kwetsbare groep, omdat de focus nog steeds te eenzijdig ligt op jongeren zonder sociale contacten. Bewustwording en herkenning van deze vorm van praten tussen vrienden kan dus helpen.
Jongeren met depressieve episodes in de adolescentie hebben verder een kans op terugval in hun verdere leven. Depressieve klachten op volwassen leeftijd bij deze groep blijken ook zwaarder dan klachten bij volwassenen die pas later in hun leven voor een eerste keer met een depressie kampen. Ingrijpen in de adolescentie is dus belangrijk. Begrip van factoren die bijdragen tot de ontwikkeling van klachten kan helpen deze te verminderen. Mijn onderzoek toont een nieuwe cruciale factor waarop ingegrepen kan worden. Ook de praktijk kan hierop inspelen. Hopelijk kunnen we depressieve klachten op deze manier doen afnemen.
