Nieuwe technologie wordt gewoonlijk ontwikkeld met de meest nobele doeleinden. Maar we mogen niet blind zijn voor de risico’s.
Beeld: Dankzij een 'digitale brug' tussen brein en ruggenmerg kan een voordien verlamde man opnieuw lopen.
Die gedanken sind frei, wer kan sie erraten?, klinkt een bekend Duits lied. Maar het idee dat niemand je gedachten kan raden, brokkelt langzaam maar zeker af. Al enkele jaren slagen verlamde mensen erin met hun gedachten protheses of een computer aan te sturen, en dat lukt steeds beter. Zelf een beker pakken en drinken, zich zelfstandig verplaatsen met een looprek en zelfs communiceren als je niet meer kunt praten: de resultaten zijn er. De bestaande brain-computer interfaces lezen hersenactiviteit af via een chip in het brein en sturen dan commando’s door naar een computer of prothese. En gedachten lezen lukt tegenwoordig zelfs zonder die chip. Vorige maand nog slaagden wetenschappers erin om te weten te komen waaraan mensen denken aan de hand van hersenscans. Ze moesten in de fMRI-scanner aan bepaalde woorden denken. Vervolgens kreeg artificiële intelligentie de scans voorgeschoteld, waarna die kon reproduceren om welk woord uit het rijtje het precies ging.
Intussen droomt Elon Musk van smartphones die we zullen aansturen met onze gedachten. Zijn bedrijf Neuralink plantte begin dit jaar voor het eerst een chip in de hersenen van een mens. Die persoon kan inmiddels online schaken via z’n gedachten. Andere bedrijven investeren miljoenen in de ontwikkeling van draagbare neurotechnologie die onze hersengolven zou aflezen én aanpassen, bijvoorbeeld om beter te slapen of ons gemoed op te krikken.
De vorderingen op het vlak van gedachtelezen hebben iets griezeligs
Hoewel veel vorderingen in het onderzoek naar gedachtelezen toe te juichen zijn, heeft het ook iets griezeligs en dystopisch. Zullen de Googles en Meta’s van deze wereld morgen niet alleen weten wat ik uitspook op het internet, maar ook mijn gedachten bijhouden op hun servers, om die vervolgens aan adverteerders te verkopen? Of – misschien nog gevaarlijker – wat als de overheid mijn gedachten wil lezen?
In de nieuwe editie van Eos Psyche&Brein lees je hoe ver de technologie staat, wat de toekomst kan brengen en wat de mogelijke risico’s zijn. Nieuwe technologie wordt gewoonlijk ontwikkeld met de meest nobele doeleinden. Wie wil er niet dat locked-inpatiënten opnieuw kunnen communiceren of dat verlamden weer kunnen lopen? Maar we mogen niet blind zijn voor de risico’s. Zo heeft Chili ‘neurorechten’ – de bescherming van hersenactiviteit – alvast ingeschreven in zijn grondwet. Andere landen overwegen om dat voorbeeld te volgen. Iedereen heeft recht op privacy, en dat geldt zeker als het over onze onuitgesproken ideeën, gedachten en gevoelens gaat. Opdat de gedachten vrij blijven …
