Zelfmededogen ondersteunt ons ouderschap en de veerkracht van onze kinderen
Hoe? Oefen zelfmededogen
Wat? Zelfmededogen, vriendelijk zijn voor jezelf
Waarom? Onderzoek geeft aan dat meer zelfmededogen samenhangt met psychologisch welzijn, gevoelens van geluk, optimisme, positieve relaties, zelfaanvaarding, wijsheid, persoonlijk initiatief en nog meer indicatoren van welbevinden.
Ouderschap is veruit mijn moeilijkste job ooit. Het is nooit af, het is super complex, het is voor elk kind anders, het is in elke situatie anders, het is nooit perfect en ik wil het ook nog eens graag met veel liefde en toewijding doen. Deze verre van volledige opsomming kan op zichzelf al heel wat druk en faalangst veroorzaken, zelfs wanneer ons eigen energieniveau relatief in balans is en we alles goed georganiseerd krijgen.
Helaas, dat is ook al een levenskunst op zich, we lijden collectief aan overvolle agenda’s, perfectionisme en het praten over hoe we toch aan betere zelfzorg kunnen doen. Maar zoals het cliché luidt: “De oplossing ligt niet in doen, maar in zijn”. En zoals een wijze man onlangs tegen me zei: “Het akelige aan clichés is…dat ze vaak waar zijn.” Ik wil jullie niet met een boutade in het riet sturen, dus deel ik graag enkele inzichten vanuit ons onderzoek rondom selfcompassion , zelfmededogen of zelfcompassie in onze moedertaal.
Zelfmededogen
Kristin Neff, wereldwijd bekend vanwege haar onderzoek naar zelfmededogen, beschrijft zelfmededogen als het geraakt worden en openstaan voor je eigen lijden in plaats van deze te vermijden of jezelf er van los te koppelen. Zelfmededogen zorgt ook voor een verlangen om je lijden te verlichten en jezelf te helen met vriendelijkheid. Het gaat om een begrijpen van je pijn, tekortkomingen en falen als een onderdeel van de gewone menselijke ervaring, zonder hierover een oordeel te vellen.
Recent onderzoek wijst drie hoofdcomponenten van zelfmededogen aan, die telkens uit twee tegenoverliggende elementen bestaan. Onderstaand schema laat zien hoe dat in ons dagelijks leven met onze kinderen er uit kan zien.
(1) vriendelijkheid voor jezelf in tegenstelling tot het beoordelen van jezelf;
Behandel jezelf zoals je graag wil dat je kinderen met zichzelf en anderen leren omgaan. Word je bewust van je innerlijke criticus – dat stemmetje in je hoofd dat graag kritische commentaar geeft op je eigen gedachten en acties – die al je ouderschapsstappen voortdurend meedogenloos afweegt. Probeer dit stemmetje gerust te stellen want als het moeilijk is, heb je geen commentaar nodig maar een knuffel. Blijf vallen en opstaan, dicht bij jezelf, probeer gewoon telkens opnieuw die ouder te zijn die je graag wil dat je kinderen herinneren. Leef vanuit je eigen waarden, niet vanuit een onpersoonlijk onhaalbaar instagrammable ideaal.
(2) universele menselijkheid tegenover jezelf geïsoleerd voelen;
Wij zijn ouders, wij hebben ouders, wij hebben krachten en wij hebben kwetsbaarheden. Maar bovenal zijn wij mensen die broos en feilbaar zijn. Echt iedereen maakt fouten. Bedenk dat je gewoon een mens bent en dat lijden en tekortschieten hier gewoon bijhoort. Wanneer we falen en pijn hebben, glijden we makkelijk in gevoelens van eenzaamheid en isolatie, maar bedenk dan dat het net deze menselijke gevoelens zijn die ons verbinden met alle andere mensen. Want juist in ons niet perfect zijn, zijn we typisch mens. Net in en door deze kwetsbaarheid kunnen we ons verbinden met elkaar omdat deze ervaringen universeel zijn voor ons mens-zijn.
(3) mindfulness tegenover overidentificatie;
Het enige moment waarin we kunnen leven is het nu. Veel tijd en energie stroomt naar het piekeren over moeilijke en pijnlijke zaken in het verleden en het zorgen maken over de toekomst. Leef en geniet in het nu van je kinderen en wat hen zo mooi maakt. Wat aandacht krijgt, groeit. Blijf alles in perspectief zien: merk je pijn en moeite in het ouderschap op, geef het vriendelijke aandacht en laat het weer los. Nee nee, niet opnieuw vastnemen, echt laten wegspringen als een pingpongballetje. Blijven vasthouden en worstelen houdt als risico in dat je jezelf laat samenvallen met de problemen. Je kan dan het overzicht en het gevoel voor proportie verliezen of doorglibberen in zelfmedelijden.
Het gaat dus om een warmhartig, verzorgend, empathisch en niet veroordelend omgaan met jezelf tijdens momenten waarin je je slecht voelt of voelt falen. Neff zegt dat we vaak vriendelijker zijn voor anderen dan voor onszelf en dat het er net om gaat om deze kwaliteiten ook te leren inzetten voor onszelf.
Zelfmededogen ondersteunt ons ouderschap en de veerkracht van onze kinderen
In het eerste puntje worden we uitgenodigd als ouder contact te maken met de pijn en de moeilijkheden die het ouderschap soms met zich meebrengen. De basishouding in dit contact maken is vriendelijke ontvankelijkheid. In het tweede puntje worden we beschermd tegen onszelf verliezen in eenzaamheid door ons bewust te verbinden met het leren en falen van alle ouders in de hele wereld die ook deze intense tocht meemaken. Het laatste puntje geeft ons als tip mee om in het contact met de pijn in het nu te blijven en ons niet te verliezen in piekeren.
Onderzoek bevestigt in lijn van deze kwaliteiten dat meer zelfmededogen samenhangt met minder ouderschapsstress, een beter afgestemd ouderschap, minder teveel toegeven en minder te streng optreden. Zelfs bij kinderen met ernstige ontwikkelingsproblemen blijft het positieve verband bestaan, zelfcompassie gaat ook hier samen met positieve gevolgen zoals meer levenstevredenheid, hoop en doelen in het leven.
Los van deze effecten gaat het uiteraard om een levenshouding die we graag willen meegeven aan onze kinderen. We willen hen zó graag behoeden voor pijn en verdriet, maar ook zij zullen hun groeiweg via hun eigen paden moeten gaan. We kunnen hen steunen en inspireren om met deze universele menselijke moeilijke zaken om te gaan door dit in de eerste plaats zelf in zelfmededogen te leven en door te geven. We worden opgeroepen ‘wakker’ te worden voor het mooie aanwezig in dit eigenlijke moment met je kinderen. Je hart klopt in dit nu, niet gisteren, niet morgen, maar nu. Er is maar één moment waarin je kan leven zoals je zou willen, het nu. Geniet samen van de zomer!
Dit blogbericht werd geschreven door Tine Schellekens, doctoraal onderzoeker aan de KU Leuven en psychodynamisch (kinder)psychotherapeute. Dit blogbericht verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com/.
Inspiratie voor zomerzorg
Kirsten Neff – 2 minute Tips- How to Practice Self-Compassion
Six ways to exercise self-compassion
Brené Brown on blame
Instituut voor Aandacht & Mindfulness – David Dewulf
Enkele Bronnen
- Elwood, M. (2019). Self-Compassion for Parents: Nurture Your Child by Caring for Yourself. CMSC Blog, Retrieved from https://centerformsc.org/self-compassion-parents-pollak/
- Beaumont, E.,HollinsMartin,C.J.,2015. A narrative review exploring the effectiveness of Compassion-Focused Therapy.Counsel.Psychol.Rev.30,21–32.
- Bohlmeijer, E. T., Lamers, S. M., & Fledderus, M. (2015). Flourishing in people with depressive symptomatology increases with acceptance and commitment therapy. Post-hoc analyses of a randomized controlled trial. Behaviour research and therapy, 65, 101-106.
- Neff, K. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and identity, 2(2), 85-101.
- Neff, K. D. (2011). Self‐compassion, self‐esteem, and well‐being. Social and personality psychology compass, 5(1), 1-12.
- Neff, K. D., & Faso, D. J. (2015). Self-compassion and well-being in parents of children with autism. Mindfulness, 6(4), 938-947.
- Gouveia, M. J., Carona, C., Canavarro, M. C., & Moreira, H. (2016). Self-compassion and dispositional mindfulness are associated with parenting styles and parenting stress: The mediating role of mindful parenting. Mindfulness, 7(3), 700-712.
- Gilbert, P., 2009. The Compassionate Mind. Constable, London.
- Sweet, C. (2017). Het ontpiekerboekje. Spectrum.
- Trompetter, H. R., de Kleine, E., & Bohlmeijer, E. T. (2017). Why does positive mental health buffer against psychopathology? An exploratory study on self-compassion as a resilience mechanism and adaptive emotion regulation strategy. Cognitive therapy and research, 41(3), 459-468.
Meer lezen & Trainingen
- https://self-compassion.org/ (vertaald in het Nederlands: zelfcompassie.nl)
- https://aandacht.be/
- https://centrumvoormindfulness.nl/
- Mindfulness in Schools Project (.b): http://mindfulnessinschools.org
- Mindful Schools: www.mindfulschools.org
- Association for Mindfulness in Education: www.mindfuleducation.org
- Inner Kids: www.innerkids.org
- Mindfulness in Education Network: www.mindfuled.org
- The Dalai Lama Center for Peace and Education: www.dalailamacenter.org
- Mindful Awareness Parenting: http://www.maplinc.com.au/professional_training.html
- Pollak, S. (2019). Self-Compassion for Parents. Guilford Press.
Meer kijken
Self-Compassion with Dr Kristin Neff
Power of Vulnerability – Brené Brown
