Waarom ghosten we?

Iedereen die zich al eens op datingapps waagt, heeft het wellicht al meegemaakt. Eerst denk je dat er iets ergs gebeurd is met de persoon in kwestie. In je wildste fantasieën ligt ze zelfs in het ziekenhuis of op sterven. Maar als je voor de zekerheid toch even haar Instagram checkt en ziet dat ze een paar minuten geleden nog een nieuwe story plaatste, weet je wel beter: je bent geghost.

Het lijkt haast alsof we met een epidemie te maken hebben. Zelfs datingappbedrijven zitten met de handen in het haar. Badoo stelt bijvoorbeeld standaardberichtjes op voor zijn gebruikers om iemand af te wijzen. Die zouden het ghosting gebeuren drastisch moeten terugdringen. Bumble vraagt zijn gebruikers zelfs om een antighosting-eed af te leggen. Of die strategieën aanslaan is nog maar de vraag.

Samen met twee collega’s van de Erasmus Universiteit Rotterdam ondervroeg ik 328 Vlaamse en Nederlandse datingappgebruikers over hun ervaringen met ghosting. De cijfers liegen er niet om: 85 procent is al minstens een keer geghost (ghostee) en 63 procent heeft al minstens een keer een ander geghost (ghoster). Bijna de helft (43 procent) was zowel ghostee als ghoster. Je kunt dus niet zomaar spreken over ‘dader’ en ‘slachtoffer’, aangezien de kans groot is dat iemand die geghost werd ook zelf al eens een ander ghostte.

Hoe komt het dat we er digitaal liever de brui aan geven door gewoon op een wis- of blokkeerknopje te drukken? Zijn we dan zo asociaal en onbarmhartig geworden of wordt dit gedrag in de hand gewerkt door de technologie die we gebruiken? Zijn datingapps met andere woorden ontworpen om ervoor te zorgen dat we snel nieuwe contacten leggen die we even snel weer verbreken?

Om die vragen te kunnen beantwoorden, wilde ik eerst weten of dat ghostinggedrag wel zo nieuw is als we denken. Ik dook de wetenschappelijke literatuur in en ontdekte dat onderzoekers ‘break-upstrategieën’ onderbrengen in zeven verschillende categorieën.

Je wil het uitmaken, neemt de tijd om dat duidelijk te communiceren en geeft heel duidelijk aan waarom je de relatie wil beëindigen. Dat vergt ballen en het is niet makkelijk, maar het is een van de meest barmhartige break-up­strategieën. Iemand afwijzen of afgewezen worden is nooit leuk, maar als je deze strategie hanteert, toon je respect en zal hij of zij je beslissing beter kunnen aanvaarden.

Je wil niet meer samen zijn, maar krijgt het niet over je hart om de ander te kwetsen. De typische ‘it’s not you it’s me’-boodschap dus. Je hemelt je partner op en zegt dat het allemaal je eigen schuld is.

Gevolg? Jij gaat naar huis als vrijgezel, terwijl de tegenpartij misschien niet eens doorheeft dat jullie uit elkaar zijn omdat je alleen maar positieve dingen over hem of haar zei. Als de boodschap wel overkwam, is het moeilijker om over de relatie heen te raken, omdat hij of zij mogelijk niet goed begrepen heeft waar het dan precies mis is gegaan.

Sommige mensen steken liever hun kop in het zand als er problemen zijn en hopen dat het vanzelf overwaait. Ze willen eigenlijk niet meer samen zijn, maar als ze lang genoeg wachten, dan neemt de partner misschien wel het initiatief om het uit te maken.

In plaats van een volwassen gesprek met je partner aan te gaan, kun je natuurlijk ook zo vervelend doen dat hij of zij jou uit eindelijk de bons geeft omdat je te vervelend bent om mee te leven.

Wil je het uitmaken, maar vind je het moeilijk om dat tegen je partner te vertellen? Misschien kun je dan zijn of haar beste vriend inlichten en duimen dat de boodschap op die manier aankomt. Niet zo netjes, maar het gebeurt wel degelijk.

Waarom nog een live gesprek aangaan als je gewoon een berichtje kunt sturen? Of je Facebook-relatiestatus met één klik kunt aanpassen naar single?

Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om je partner gewoon te vermijden of te negeren. Deze strategie is al in onderzoek uit begin jaren 1980 teruggevonden. Ghosting lijkt dus helemaal niet zo nieuw te zijn als we soms denken.

Ook al is ghosting als break-upstrategie niet nieuw, toch is het opvallend dat het tegenwoordig zo vaak voorkomt, zeker als je je aan online daten waagt. De Amerikaanse antropoloog Ilana Gershon heeft het in haar boek The Break Up 2.0 over ‘media-ideologieën’. Dit concept gebruikt ze om uit te leggen dat mensen uiteenlopende ideeën hebben over gemedieerde break-ups. Zo vindt je buurman het bijvoorbeeld volkomen normaal om het uit te maken via een sms’je, terwijl de buurvrouw daar anders over denkt.

Hetzelfde geldt in principe voor ghosting op datingapps. Terwijl de een het logisch vindt dat je iemand ghost als het niet klikt (want wat betekent een date tegenwoordig nog in de swiping-economie?), steigert een ander al bij het idee alleen. Terwijl de een vindt dat je na een date niet moet laten weten dat je het wel tof vond maar toch op zoek bent naar iets anders, vindt de ander dat een kwestie van beleefdheid. Terwijl de een vindt dat geghost worden aangenamer is dan een keiharde afwijzing, wordt een ander juist knettergek van het niet-weten.

Dit concept van Ilana Gershon drukt me met de neus op de feiten: ghosting is niet juist of fout, omdat het zich vaak binnen nieuw mediagebruik afspeelt waarvan de sociale regels lang niet duidelijk zijn en waarover iedereen dus eigen opvattingen creëert. Die kun je ook bijstellen. Misschien was je eerst geen voorstander van ghosting, maar besefte je door aan online dating te doen dat er soms gewoon geen andere oplossing is?

Bijna honderdvijftig ghosters legden me uit waarom ze al eens iemand geghost hebben. De overgrote meerderheid (67 procent) legt de schuld vooral bij de persoon die ze ghosten. Ze vonden hem of haar niet aantrekkelijk of interessant genoeg, het klikte niet op de date, de ander was alleen op zoek naar seks of entertainment en niet naar een relatie, of hij of zij vertoonde onwenselijk gedrag, zoals seksuele opmerkingen of stalking.

Toch legde ook bijna de helft (44 procent) de schuld bij zichzelf. Sommigen gaven aan dat ze de andere persoon ghostten om zichzelf te beschermen, omdat ze niet klaar waren voor een relatie of omdat de ander de afwijzing niet wilde aannemen. Anderen vergaten de conversatie omdat ze met zoveel mensen tegelijk aan het praten waren, of omdat ze het op dat moment te druk hadden. Ten slotte waren er ook die niet geconfronteerd wilden worden met de negatieve gevoelens van de ander, of ze vonden dat ze de ander niets verschuldigd waren.

Maar ook datingapps zelf zitten er voor iets tussen. Ongeveer een derde van de ghosters legt de schuld bij de apps, die het zo makkelijk maken om iemand te ghosten. Dating­apps bieden meestal een vorm van anonimiteit. Er is geen gedeeld sociaal netwerk om je op de vingers te tikken, en het grote aanbod van potentiële partners zorgt ervoor je overweldigd kunt raken en er daardoor sneller de brui aan geeft in de vorm van ghosting.

Opvallend is dat ghosting niet altijd bewust gebeurt. Als je na een date of chatgesprek aan je gesprekpartner laat weten dat je het gezellig vond, maar toch op zoek bent naar iets anders en vervolgens de match opheft, dan verwijder je daarmee het hele gesprek en komt de boodschap niet aan. De ander blijft dus onwetend achter en voelt zich geghost, terwijl dat misschien niet de bedoeling was.

Maar laat je niet vangen door die technologie en datingapps. Omdat jij door het smartphoneschermpje gespaard blijft van de pijn van een ander, wil dat niet zeggen dat die er niet is. De schrijver Elie Wiesel zei ooit: “Het tegenovergestelde van liefde is niet haat, maar onverschilligheid.” Misschien is dat net wat ghosting zo pijnlijk maakt. Je voelt je een beetje minder mens omdat je blijkbaar niet de moeite bent om woorden aan vuil te maken. En die ruimte vul je dan maar op met je eigen, negatieve gedachten.

Moge dit artikel je eraan helpen herinneren dat het zeker niet altijd aan jou ligt. Vaak ligt de ghoster in de knoop met zichzelf of zorgen apps en smartphones er gewoon voor dat ghosting the easy way out is.