Waarom je hond meenemen naar het werk een goed idee is

Je kent wellicht heel wat ergonomische adviezen om lichamelijke klachten te voorkomen. De juiste hoogte van je stoel en beeldscherm voorkomt rugpijn. De juiste lichtsterkte zorgt ervoor dat je ogen niet te snel vermoeid raken. Aanpassingen die het welbevinden of de prestaties verbeteren, zijn minder ingeburgerd. Psychologieonderzoek toont aan dat daar wel degelijk handvatten voor bestaan. Enkele eenvoudige maatregelen kunnen ervoor zorgen dat werknemers zich beter voelen en beter gaan presteren.

Honden en familiefoto’s

Een eerste advies: geef een persoonlijke toets aan je werk­ruimte. Foto’s, kamerplanten, kindertekeningen … Alles kan. Meredith Wells (universiteit van Kentucky, VS) heeft de voordelen hiervan aangetoond met een enquête bij 338 werknemers in twintig verschillende bedrijven. Hoe persoonlijker zij hun werkplek inrichtten, hoe tevredener ze waren over hun omgeving en hun baan. L­ogisch gevolg: ondernemingen die hun personeel toelaten hun werkruimte naar eigen goeddunken in te richten, zijn de bedrijven waar het welbevinden en de mentale veerkracht het grootst zijn. Het sociale klimaat – gemeten aan de hand van het aantal keren dat collega’s elkaar helpen tijdens de werkdag – is er ook het beste. Het ziekteverzuim ligt er boendien het laagst.

Een persoonlijk ingerichte werkplek beïnvloedt op meerdere manieren de stemming. Werknemers voelen zich meer ‘thuis’. Daarnaast verhoogt het de indruk dat hun individualiteit wordt gerespecteerd – dat ze meer zijn dan radertjes in een machine. Foto’s en tekeningen doen hen terugdenken aan aangename momenten. Ten slotte krijgen ze een gevoel van controle, wat de stress verlaagt. Werkgevers kunnen daar maar beter bij stilstaan als ze van plan zijn om over te schakelen naar ‘flexplekken’, waarbij werknemers geen vaste plaats meer hebben en dus geen persoonlijke toets kunnen geven aan hun bureau.

Uit Wells’ studie blijkt nog dat de werkplek van mannen en vrouwen er anders uitziet. Mannen kleden hun ruimte minder aan dan hun vrouwelijke collega’s. Ze verkiezen diploma’s of sportfoto’s, terwijl vrouwen meer houden van planten en foto’s van hun gezin of huisdier.

Het is trouwens nog niet zo’n gek idee om dat huisdier ook lijfelijk mee te brengen naar het werk. Dat heeft – alweer – Meredith Wells aangetoond. Samen met collega Rose Perrine voerde ze een enquête uit bij werknemers die met hun hond of kat uit werken gingen. Zij vonden het erg fijn om hun dier te kunnen aaien, omdat dat hun stress verminderde. De dieren stimuleerden ook de communicatie onder collega’s. Meer zelfs: bijna de helft van de werknemers meende dat de aanwezigheid van een hond of kat het imago van het bedrijf in de ogen van de klanten verbeterde. Slechts vier procent van die klanten gaf aan hierop tegen te zijn.

Honden en katten zijn nog niet ingeburgerd in Nederlandse en Vlaamse bedrijven. Maar het is wel toegelaten. Als u manager bent, aarzel dan niet en geef het goede voorbeeld. Zo verwinnen uw werknemers met huisdier hun schroom om Max of Minoes ook mee te nemen. De studie van Wells en Perrine toont aan dat maar liefst tien keer zoveel personeelsleden hun huisdier meenemen nadat hun baas dat ook heeft gedaan.

Zet een plant op je bureau

Vrouwen die hun werkplek opfleuren met planten hebben het eveneens bij het rechte eind. Een groot aantal onderzoeken bevestigt dat een beetje groen en natuur voordelen heeft, zowel voor de werknemer als voor zijn of haar bedrijf. Zo wijst een onderzoek van Tina Bringslimark (Universiteit voor Life Sciences in Oslo, Noorwegen) bij 400 werknemers uit dat je productiever wordt naarmate er meer planten staan in je werkruimte. Hoe meer groen, hoe minder ziekteverzuim ook. Is groen goed voor de gezondheid?

Inderdaad, zo bevestigt Tove Fjeld (Noorse universiteit voor landbouwwetenschappen). Zij bevroeg de gezondheid van ziekenhuispersoneel twee keer tijdens de herfst. De tweede keer, een jaar na de eerste bevraging, waren er planten in hun werkomgeving geïntroduceerd. Dat leverde indrukwekkende cijfers op. Bij de 48 personeelsleden daalden neuropsychologische klachten. De gevoelens van vermoeidheid daalden met 32 procent, migraine-aanvallen met 45 procent en duizeligheid met 25 procent. Het aantal gevallen van hoest en jeuk nam eveneens af, respectievelijk met 45 en 20 procent. Dat was geen toevalstreffer. Fjeld herhaalde de studie in verschillende werkomgevingen en bereikte vergelijkbare resultaten.

Dat komt wellicht voor een stuk omdat planten de luchtkwaliteit verbeteren. Ze verminderen de hoeveelheid stof die in de lucht rondzweeft, net als de concentratie van bepaalde chemische samenstellingen, zoals koolstofmonoxide. Tove Fjeld schrijft de positieve gevolgen echter vooral toe aan psychologische effecten. De eerste mensen leefden in een natuurlijke, groene omgeving. Onze hersenen zijn daarvoor gemaakt. Daarom geeft de aanwezigheid van groen ons nog steeds een goed gevoel. Het zorgt ervoor dat we ons minder focussen op pijn en ongemak.

Planten stimuleren bovendien de creativiteit. Seiji Shibati en Naoto Suzuki (Bunkyo Gakuin-universiteit, Japan) hebben dat aangetoond. Ze lieten hun proefpersonen plaatsnemen in een zaal waar zich nu eens een groene plant bevond, en dan weer niet. Ze moesten er een associatietest afleggen. Ze kregen één woord en moesten er dertig andere vinden die ‘er goed bij pasten’. Stond er een plant in de kamer, dan presteerden ze veel beter. Een vragenlijst wees uit dat de proefpersonen zich gemotiveerder voelden en meer zelfvertrouwen hadden in de aanwezigheid van een plant, wat volgens de onderzoekers hun toegenomen creativiteit verklaart.

Ten slotte kunnen planten de aantrekkingskracht van een bedrijf vergroten. In een onderzoek dat wij zelf deden met studenten en HR-personeel toonden we kantoorwerkers foto’s van werkruimtes mét en zonder plant. Als er wat groen te zien was, beoordeelden de proefpersonen de werk­ruimte positiever. Ze dachten dat het bedrijf meer aandacht zou hebben voor zijn werknemers, dat de sfeer er aangenamer zou zijn en er werken minder stresserend.

Als een plant volstaat om het welbevinden en de prestaties te verhogen, beeldt u zich dan eens in wat het effect van een heel bos zou zijn! Natuurlijk kan je niet zomaar je tafel en computer naar het bos verplaatsen. Maar sommigen hebben het geluk door hun raam uit te kijken op enkele bomen. Ook dat is een weldoend contact met de natuur, toonde Won Sop Shin (nationale universiteit Chungbuk, Zuid-Korea) aan. Hij bevroeg duizend werknemers, van wie de helft door het raam een bos zag en de helft niet. De eerste groep was tevredener met zijn werk en had minder last van stress dan de collega’s die uitkeken op gebouwen. Dat gold ongeacht de leeftijd, sekse of het type baan van de werknemers.

Ga bij het raam zitten

Rechtstreeks gevolg: de werknemers zijn trouwer aan de onderneming. Uit onderzoek van Phil Leather (universiteit van Nottingham, VK) blijkt dat mensen die op het werk uitzicht hebben op planten of bomen minder snel het plan opvatten om ontslag te nemen.

Het ergste is het totale ontbreken van een uitzicht. Dat ondervonden we in een van onze eigen onderzoeken. We lieten negentig proefpersonen binnen in een kantoorruimte met een raam en vroegen hen hoeveel zin ze hadden om hier te werken. Als het luik voor het raam gesloten was, daalde dat verlangen met meer dan twintig procent. De deelnemers beoordeelden het kantoor bovendien als minder aangenaam en schoon.

We deden de proef nog eens opnieuw met het luik open, maar met een verschillend uitzicht. Ofwel zag je door het raam gebouwen, ofwel een veld met struikgewas. Het zicht op een natuurlijke omgeving had een opvallend ontspannend effect: het de stress met bijna veertig procent dalen.

Zicht op de natuur geeft daarnaast een boost aan je concentratie. De Amerikaanse psychologen Carolyn Tennessen en Bernadine Cimprich (University of Michigan, VS) hebben dat getest bij studenten die op de universiteit verbleven. Het zicht door het raam van hun kamer werd in vier categorieën onderverdeeld: volledig natuurlijk (bijvoorbeeld een bos of een meer), deels natuurlijk (een onderhouden park), deels bebouwd (bomen naast huizen) en volledig bebouwd (een straat met aan beide kanten gebouwen). Aan hun schrijftafel moesten de studenten een reeks taken uitvoeren die een ononderbroken concentratie vereisten, zoals omgekeerd tellen. Hoe natuurlijker hun uitzicht, hoe beter hun prestaties waren. Uitkijken op ongerepte natuur is dus het ideaal. Maar ook zicht op een beetje groen brengt al verbetering tot stand.

Dim het licht

En zelfs als je kantoorgebouw zich midden in de stedelijke jungle bevindt, bestaan er middeltjes om het welzijn en de prestaties op te krikken. De verlichting, bijvoorbeeld. In een strip gaat er een lichtje branden boven het hoofd van een personage als dat een goed idee heeft. Maar laat u niet om de tuin leiden: licht is de vijand van de creativiteit.

Anna Steidle (Universiteit van Stuttgart) en Lioba Werth (Universiteit van Hohenheim, Duitsland) onderwierpen studenten aan creativiteitstests terwijl ze de lichtsterkte in hun werkruimte aanpasten. Een van de tests bestond erin om in zeven minuten een buitenaards wezen te tekenen. Vervolgens bekeken experts de tekeningen om de grafische kwaliteiten en originaliteit ervan te beoordeelden. De proefpersonen scoorden over het algemeen hoger als de lichtsterkte zwak was (150 lux). Bij zwakker licht voel je je minder bekeken, luidt de verklaring, en dus vrijer en onafhankelijker. Dat zet aan tot creativiteit.

Uiteraard hoef je niet permanent in het halfdonker te werken. Ergonomische factoren spelen ook een rol. Wie bij te weinig licht werkt, kan last krijgen van vermoeide ogen, migraine en slaapproblemen. Schrijven vereist volgens de Europese norm uit 2011 een lichtsterkte van 500 lux. Op plekken waar continu gewerkt wordt, is 200 lux een minimum. Maar als je op zoek bent naar nieuwe ideeën, dim dan af en toe het licht.