Als je iemand, zeker kinderen, aan het lachen wil brengen, dan zijn scheten een betrouwbare bron.
Zowel de daad zelf als grappen over winderigheid scoren altijd. Er bestaat naar mijn weten zelfs geen betere manier om met zo weinig inspanning zoveel plezier te genereren.
Dat is vreemd. Een scheet is een doodgewone actie van ons lichaam, en niet uitzonderlijker dan ademen of niezen. Toch brengt de scheet al duizenden jaren en overal ter wereld mensen aan het lachen. De oudste bekende mop is een schetenmop, en gaat als volgt: ‘Wat is er sinds mensenheugenis nog nooit gebeurd: dat een jonge vrouw een scheet liet op de schoot van haar man.’ De Sumeriërs, een volk dat leefde in wat nu Irak is, scheurden er vierduizend jaar geleden herhaaldelijk hun buikspieren mee. Zelfs de grote William Shakespeare gebruikte de scheet als binnenkopper. ‘A man may break a word with you, sir, and words are but wind. Ay, and break it in your face, so he break it not behind.’ Vandaag heeft de scheet nog niets aan slagkracht verloren, dat weten vaders en grappige ooms maar al te goed.
Waarom blijven scheten zo grappig? Het enige juiste antwoord is dat we het niet weten. Wetenschappers hebben al alle hoekjes en kantjes van humor onderzocht, maar geen enkele kwam op het idee om lachen met scheten te bestuderen. James Spiegel, filosofieprofessor aan de Amerikaanse Taylor University, waagde recent wel een poging. Hij baseerde zich op bestaand humoronderzoek en paste dat toe op schetenhumor.
Die onderscheidt drie belangrijke verklaringen waarom we met iets lachen. Ten eerste lachen we als een uitspraak of voorval een gevoel van superioriteit over een ander met zich meebrengt. Daarom lachen we als iemand een taart in zijn gezicht krijgt, of uitschuift over een bananenschil. Daarnaast lachen we met zaken die afwijken van wat we verwachten. Een vrouw met een baard, bijvoorbeeld, of een pratende hond. Tot slot gebruiken we onze lach om spanningen rond taboes te verlichten. Denk aan grappen over vrouwen, minderheden of gelovigen.
Volgens Spiegel voldoet de scheet aan deze drie vormen van humor, en is hij daarom zo onweerstaanbaar grappig. Al vindt Spiegel die verklaring zelf tekortschieten. Een schetengrap is zo uniek, universeel en tijdloos dat hij diep in ons brein verankerd moet zitten. Het mysterie kan pas echt worden uitgeklaard als neurowetenschappers het aandurven om mensen die scheten laten of horen onder de hersenscanner te duwen. Dit weten we alvast wel: een wind zal altijd grappig blijven.
