Vorig schooljaar namen alle leerlingen in het vierde leerjaar lager onderwijs en het tweede jaar secundair onderwijs voor het eerst deel aan de centrale toetsen. De resultaten zijn geanalyseerd en de scholen ontvangen nu feedback. Wat kunnen scholen daarmee?
De centrale toetsen (ook wel ‘Vlaamse toetsen’) brengen in kaart in welke mate leerlingen de geselecteerde eindtermen voor begrijpend lezen en wiskunde onder de knie hebben. De toetsen zijn bedoeld om scholen te ondersteunen bij het realiseren van krachtig onderwijs voor alle leerlingen. De algemene resultaten van de centrale toetsen laten ruimte voor groei zien. Ze vormen een eerste stap in de ondersteuning aan scholen bij kwaliteitszorg. Een volgende stap is het bezorgen van feedback aan elke school.
Hoe kunnen we scholen ondersteunen bij schoolontwikkeling?
Onderzoekers aan het Steunpunt Centrale Toetsen in Onderwijs (verderop: Steunpunt) hebben de toetsresultaten verwerkt en geanalyseerd. Op basis van wetenschappelijke analyses ontvangen scholen feedback op maat. Alle scholen hebben eind september twee tools ontvangen:
-
een feedbackdashboard met de eigen schoolresultaten
- een e-cursus over (1) schoolfeedback raadplegen en begrijpen en (2) schoolfeedback inzetten voor schoolontwikkeling.
Het feedbackdashboard toont de schoolresultaten. Schoolleiders zien hoeveel procent van hun leerlingen al dan niet de getoetste eindtermen voor leesbegrip en wiskunde bereikt, en in welk vaardigheidsniveau de leerlingen zich bevinden. Zo’n vaardigheidsniveau is geen klassiek cijfer op 10, maar een vaardigheidsniveau (A t/m E). Bij elk niveau hoort een beschrijving die weergeeft wat leerlingen op dat bepaalde niveau onder de knie hebben. De vaardigheidsniveaus ondersteunen scholen bij de interpretatie van de toetsresultaten: ze tonen wat leerlingen meestal al goed kunnen, en waarmee ze nog moeite hebben. Die resultaten van hun leerlingen kunnen scholen vervolgens vergelijken met het gemiddelde van alle leerlingen in Vlaanderen.
Naast een vergelijking met het Vlaamse gemiddelde kunnen scholen hun resultaten vergelijken met het gemiddelde van vergelijkbare scholen. Dat zijn scholen met een vergelijkbaar leerlingenpubliek. Vergelijkbare scholen zijn geen bestaande scholen, maar theoretische scholen op basis van analyses waarin onderzoekers rekening houden met het leerlingenpubliek. In onderstaand fictief feedbackdashboard ziet een school bijvoorbeeld dat haar leerlingen voor een toets Nederlands, de toets bovenaan, gemiddeld (●) een soortgelijk resultaat behaalt als het gemiddelde in Vlaanderen (□), maar een lager resultaat vergeleken met vergelijkbare scholen (△). Dat zet aan tot reflectie.
Bij die reflectie ondersteunt de e-cursus. De e-cursus gaat niet alleen over de interpretatie van de resultaten maar biedt ook handvaten om met de schoolfeedback, naast informatiebronnen zoals schooleigen toetsen en observaties, aan de slag te gaan. Aan de hand van een procescyclus en levensechte casussen krijgt een school zicht op hoe schoolontwikkeling vorm kan krijgen. Samen met een pedagogisch begeleider kan een school vervolgens behouden wat werkt, en versterken wat beter kan.
In welke context gaan scholen met de feedback aan de slag?
Elke school ontvangt de eigen schoolresultaten. De pedagogische begeleidingsdienst en onderwijsinspectie ontvangen die resultaten ook. Schoolfeedback is vertrouwelijk. De schoolresultaten mogen dus niet publiek gedeeld worden. Dat is decretaal bepaald. Zo kunnen rangschikkingen van scholen vermeden worden. Scholen hebben immers een veilige context nodig om met de feedback aan de slag te gaan. Alle betrokkenen zijn samen verantwoordelijk voor die context: beleidsmakers, onderzoekers, schoolteamleden en ondersteunende partners kunnen er samen voor zorgen dat de toetsresultaten daadwerkelijk voor schoolontwikkeling worden ingezet.
En verder?
De schoolfeedback biedt vaststellingen maar geeft nog geen duiding bij de resultaten. Verder onderzoek kan meer inzicht bieden in verschillen tussen scholen en leerlingen in Vlaanderen. Welke groepen leerlingen behalen welke resultaten? Welke schoolkenmerken hangen samen met vlot allerlei teksten kunnen begrijpen en wiskundige problemen kunnen oplossen? En wat doen scholen met een kwetsbaarder leerlingenpubliek die hogere resultaten halen dan verwacht? Dat onderzoek naar het Vlaamse onderwijssysteem loopt nog. In afwachting van de resultaten, biedt de schoolfeedback elke school alvast kansen voor schoolontwikkeling.
