Fantasiespel is een van de belangrijkste spelvormen van kleine kinderen en blijft ook doorheen de ontwikkeling van kinderen een essentieel element van hun spel. Lees er meer over in deze blog!
Fantasiespel is een van de belangrijkste spelvormen van kleine kinderen en blijft ook doorheen de ontwikkeling van kinderen een essentieel element van hun spel. Fantasiespel gaat verder dan rollenspel of doen-alsof spelletjes. Wanneer kinderen met blokken spelen, door het bos rennen of in de weer zijn in de zandbak, zal er vaak een fantasie-element in hun spel aanwezig zijn. Wanneer kinderen samen spelen met anderen vinden ze elkaar in hun gedeelde fantasiewereld en bouwen ze deze samen verder uit.
Is this just fantasy?
Ontwikkelingspsychologisch onderzoek naar het belang van fantasie in het spel van kinderen schuift drie grote thema’s naar voren. Eerst en vooral gebruiken kinderen fantasie om de wereld rondom zich beter te leren begrijpen. Het dagelijks leven van kinderen zit vol met voor hen onlogische, ongeordende informatie. In hun spel gieten ze deze informatie in verhalen waardoor deze een betekenisvolle context krijgt. Kinderen spelen situaties na die ze thuis of op school meemaken, zoals bijvoorbeeld oma die op bezoek komt of de meester die een huisdier meeneemt naar de klas. Het verzinnen van verhalen alleen of samen met anderen brengt kinderen ook een heel aantal vaardigheden bij. Ze leren creatief denken en problemen oplossen om de obstakels die ze tegenkomen in hun avonturen uit de weg te gaan. Kinderen die samen op avontuur trekken moeten bergen en rivieren trotseren, vijanden verslaan en slaapplaatsen bouwen. Terwijl de verhaallijn zich verder ontwikkelt ontstaan er nieuwe regels en moeten kinderen zich voortdurend aanpassen. Het formuleren van scripts en verhalen is ook een krachtige motor van de taalontwikkeling. Tijdens hun spel leren kinderen uitdrukkingen en zinsconstructies in een betekenisvolle context te gebruiken. Tenslotte zijn verhalen en fantasiespel een belangrijke tool voor kinderen om hun emoties te verwerken. Kinderen die bang zijn voor de tandarts spelen zelf tandarts en sussen hun patiënt. Wanneer kinderen woede of frustratie ervaren, kunnen ze dit uiten in hun spel door de grote slechterik te zijn die stoute kindjes komt opeten.
Fantasiespel verrijken
Fantasiespel is dus een belangrijk spelelement in de ontwikkeling van kinderen. Kinderen gaan bijna automatisch fantasie toevoegen aan hun spel. Toch kunnen ouders, leraren of andere opvoeders hun spel nog extra stimuleren zodat kinderen de piek van hun kunnen bereiken en hun vaardigheden optimaal kunnen ontwikkelen. Hieronder volgen enkele tips om het fantasiespel van kinderen te verrijken.
Meespelen
Stap mee in het verhaal van je kind en speel samen. Kinderen vinden het heerlijk om samen met jou te spelen en ervaren hierdoor erkenning voor hun spel. Laat de leiding bij de kinderen en volg hun tempo. Tijdens het spelen kan je kinderen een aantal speltechnieken leren zoals gesprekjes voeren of doen alsof. De belangrijkste regel tijdens fantasiespel is dat alles kan. Blok dus de ideeën van je kind niet af omdat ze niet realistisch zijn. De ijskar die overvallen wordt door wilde konijnen, monsters die je besluipen vanachter de gordijnen, snoepjes die uit de lucht vallen, … tijdens fantasiespel kan het allemaal!
Impulsen gebruiken om het verhaal verder vorm te geven
Sommige kinderen hebben een zeer levendige fantasie en kunnen urenlang verhaaltjes verzinnen, anderen hebben iets meer hulp nodig om hun verhaal uit te werken en zullen sneller opgeven. Via gerichte spelimpulsen kan je je kind stimuleren om het verhaal verder uit te bouwen en nieuwe elementen te integreren. Bij het geven van een impuls kan je variëren tussen meer gesloten impulsen zoals voorstellen en opdrachten of meer open impulsen zoals mogelijkheden en een kader bieden. Sommige kinderen hebben gesloten opdrachten nodig om op gang te geraken waarna open impulsen volstaan om hen bezig te houden. Andere kinderen hebben net later in hun spel meer nood aan voorstellen om het spel verder te zetten.
Inspireren met spelmateriaal
Spelmaterialen prikkelen de mogelijkheden die kinderen zien in het fantasiespel. Ongestructureerde materialen zoals stokken, kartonnen dozen of knikkers stimuleren de verbeelding van kinderen. Kinderen geven nieuwe betekenissen aan deze materialen zoals bijvoorbeeld een stok als toverstaf te gebruiken of ze gebruiken de materialen om nieuwe spullen te maken door bijvoorbeeld een grote kartonnen doos te transformeren in een huisje. ‘Echt’ materiaal zoals nepvoedsel of poppenwagens nodigen minder uit tot mentale verbeelding maar bieden instapklare verhalen voor kinderen en helpen kinderen om dagelijkse situaties na te spelen. Zorg ervoor dat het materiaal aantrekkelijk is opgesteld en maak het al speelklaar door bijvoorbeeld het begin van een knikkerbaan te bouwen of de pop in haar bedje te leggen. Een te groot aanbod zal kinderen overweldigen waardoor ze niet kunnen kiezen waarmee te spelen. Zorg beter voor een beperkter aanbod dat je regelmatig verandert zodat kinderen steeds nieuwe mogelijkheden kunnen ontdekken.
Deze blogpost werd geschreven door Nina Steenberghs, doctoraal onderzoeker aan KU Leuven. Dit blogbericht verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com/.
