Het jaar overdoen zou meer een stok achter de deur moeten zijn dan een gangbare maatregel.
Belgische leerlingen zijn kampioenen in het zittenblijven. Ook al is er in de jaren 2010 een dalende trend ingezet, vandaag heeft bijna een derde van de vijftienjarigen al minstens een jaar overgedaan. Ook de Nederlandse middelbare scholen telden vorig schooljaar flink wat meer zittenblijvers. In havo 4, met leerlingen van vijftien-zestien jaar, moest negentien procent het schooljaar overdoen. Volgens NRC lagen naast veranderingen in het onderwijssysteem en de naweeën van de coronapandemie, ook verhoogde prestatiedruk en afgenomen welzijn aan de basis van de plotse stijging.
Leerlingen laten zittenblijven is de slechtste interventie die scholen kunnen ondernemen, concludeerde de Nieuw-Zeelandse pedagoog John Hattie na een grootschalig onderzoek. De Nederlandse en Vlaamse experts die in de nieuwe Eos aan het woord komen, drukken het niet zo krachtig uit, maar de teneur is dat er te weinig gedaan wordt om het te vermijden. Er bestaan namelijk alternatieven die efficiënter én wellicht ook goedkoper zijn, zoals bijlessen in kleine groepen – eventueel met coaching door sterkere leerlingen –, gerichte remediëring en differentiatie en het organiseren van zomerscholen. Het jaar overdoen zou meer een stok achter de deur moeten zijn dan een gangbare maatregel.
‘Seksuele voorlichting is een onderbelicht thema in de lerarenopleidingen’
Volgens Barbara Belfi van Maastricht University zijn studies naar de voor- en nadelen van zittenblijven methodologisch zwak. Je kan moeilijk met betrouwbare controlegroepen werken, wat tot veel bias leidt en amper wetenschappelijk onderbouwde uitspraken over de effectiviteit toelaat. Rammelend of ontbrekend onderzoek is een rode draad in het onderwijsdossier van de nieuwe Eos, waarin we ook nog het succes van methodescholen proberen te verklaren en nagaan hoe het gesteld is met seksuele en relationele vorming.
We hebben het raden naar de degelijkheid van de lessen over seksualiteit. In Vlaanderen staat het op het programma van het laatste jaar van de lagere school, terwijl in Nederland elke school apart bepaalt wanneer er met seksuele voorlichting gestart wordt. Onder pedagogen en seksuologen is er geen consensus over de beste leeftijd om deze complexe materie te geven en in de scholen is weinig empirisch onderzoek gevoerd. Geen evidencebased onderwijs dus, maar lessen die vooral afhankelijk zijn van de persoonlijkheid en de vaardigheid van de leerkracht. ‘Het is een onderbelicht thema in de lerarenopleidingen’, aldus jeugdexpert Greetje Timmerman.
Het onderwijs heeft moeilijke jaren achter de rug. De coronapandemie zorgde voor extra leerachterstand bij meer leerlingen, de gevolgen op langere termijn zijn nog onduidelijk. Een nodige onderwijshervorming – wie durft de netten afschaffen? – blijft in Vlaanderen uit door een pak ‘praktische’ besognes, zoals een nijpend lerarentekort, toegenomen werkdruk, onaangepaste schoolgebouwen, internationaal kwaliteitsverlies, te lange zomervakanties en ga zo maar door. Hoe is het zover kunnen komen?
Meer weten? In de nieuwe Eos vind je een dossier over onderwijs - en nog veel meer.
