Op 8 april kun je in grote delen van Mexico en de Verenigde Staten een totale zonsverduistering beleven. De gebeurtenis is een ideale gelegenheid om de corona van de zon te bestuderen, de gloeiend hete buitenste atmosfeer waaruit zonnewinden of plasmawolken ontsnappen.
In het najaar van 2003 vernielden de Halloweenzonnestormen verschillende hoogspanningskabels en transformatoren in Zuid-Afrika en in het Verenigd Koninkrijk. De stroomvoorziening raakte verstoord, met aanzienlijke financiële schade als gevolg. Ruimteweer, een overkoepelende term die verwijst naar zonnewinden, magnetische stormen, deeltjesstromen en andere events die de aarde bereiken, staat rechtstreeks in verband met de zonneactiviteit. Deze volgt cycli van ongeveer elf jaar met als hoogtepunt een zonnemaximum. Op dit moment zijn we enkele maanden verwijderd van zo’n maximum, wat resulteert in meer en heviger ruimteweer afkomstig van onze ster.
De invloed van extreem ruimteweer kreeg de voorbije jaren meer aandacht. Dat heeft voor een stuk te maken met de mogelijke impact op telecommunicatie en energievoorziening, twee diensten die onze samenleving draaiende houden. Er spelen ook gezondheidskwesties, want schadelijke straling uit de ruimte kan bijvoorbeeld nadelig zijn voor vliegtuigpersoneel en uiteraard astronauten.
Het risico dat ruimteweer tijdens deze cyclus je smartphone, laptop of ander apparaat zal ontregelen is eerder klein, zeggen experts in deze Eos. Stroomnetten zijn wel iets kwetsbaarder, maar accurate ruimteweersvoorspellingen bieden soelaas. De Koninklijke Sterrenwacht in Ukkel levert hierin pionierswerk. Maar helemaal zeker zijn die voorspellingen nooit. Net zoals een duizendjarige storm op aarde, kunnen er onverwacht ‘massale evenementen’ in de ruimte plaatsvinden. Mocht de grootste magnetische storm ooit gemeten, het Carrington Event uit 1859, vandaag plaatsvinden, dan zou de schade niet te overzien zijn.
Fomo?
2024 belooft voor de zonnefysica een opwindend jaar te worden. Dat heeft niet alleen met de verhoogde zonneactiviteit te maken, maar ook met de totale zonsverduistering die op 8 april in grote delen van Mexico en de Verenigde Staten te beleven zal zijn. De gebeurtenis is een ideale gelegenheid om de corona van de zon te bestuderen, de gloeiend hete buitenste atmosfeer waaruit zonnewinden of plasmawolken ontsnappen.
De corona van de zon bleef lange tijd een mysterie, en eigenlijk is er nog relatief weinig over bekend. Naast de totale eclips wordt de hoop van astronomen ook gevoed door nieuwe data van twee ruimtesondes: de Parker Solar Probe (NASA) en de Solar Orbiter (ESA). Met hun centimeters dikke hitteschilden zijn ze een indrukwekkend staaltje ruimtevaarttechnologie. Ze naderen de zon dichter dan ooit tevoren.
Hoewel zonsverduisteringen op zichzelf geen uitzonderlijke fenomenen zijn, blijven ze ons fascineren. Zeker als ze goed waarneembaar zijn vanaf de bewoonde wereld, zoals dit jaar in de Verenigde Staten. Voor wie last heeft van fomo: op een volledige eclips is het in onze contreien nog wachten tot midden volgende eeuw, maar een gedeeltelijke dient zich aan in augustus 2026. Iets om naar uit te kijken!
