De zwaartekracht is overal even sterk

De zwaartekracht, een van de vier fundamentele natuurkrachten, lijkt overal en altijd even sterk te zijn. Dat is de geruststellende, maar ook voorlopige, conclusie die wetenschappers trekken uit waarnemingen van een verre pulsar, die al meer dan twintig jaar lopen.

Pulsars zijn rondtollende neutronensterren – de compacte restanten van zware sterren die aan het eind van hun leven ontploft zijn. Het zijn in feite kosmische vuurtorens die bundels radiostraling rondzwiepen. Als een van die bundels tijdens elke omwenteling eventjes richting aarde wijst, kunnen we de neutronenster aan en uit zien gaan.

De draaiing van een pulsar is zo constant, dat het knipperen ervan als een natuurlijke klok kan worden gebruikt. De nauwkeurigheid van zo’n pulsarklok is vergelijkbaar met die van de beste atoomklokken op aarde.

Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van PSR J1713+0747, een pulsar op ongeveer 3750 lichtjaar van de aarde. Deze specifieke pulsar heeft een witte dwergster als begeleider. De twee draaien met een periode van ongeveer 68 dagen om hun gezamenlijke zwaartepunt.

Uit de waarnemingen van J1713+0747 blijkt dat er aan die omlooptijd de afgelopen twintig jaar niets is veranderd. Dat betekent dat de afstand tussen de pulsar en de witte dwerg gelijk is gebleven. En dat wijst erop dat de zwaartekracht elders in de Melkweg net zo constant is als hier op aarde.

Dat is goed nieuws voor de algemene relativiteitstheorie van Einstein, maar niet voor enkele van haar concurrenten. Volgens sommige kosmologische theorieën zou de sterkte van de zwaartekracht namelijk van plaats tot plaats kunnen verschillen en in de loop van de tijd veranderen.