TYC 8998-760-1 is een ster die zich op iets meer dan driehonderd lichtjaar van ons bevindt. We noemen ze ‘zonachtig’ omdat ze precies dezelfde massa heeft als de zon. Binnen het onderzoek naar exoplaneten gaat er steevast speciale aandacht uit naar sterren die zoveel mogelijk op de zon lijken. Per slot van rekening is het de enige ster waarvan we zeker weten dat ze een planeet heeft waarop leven voorkomt. TYC 8998-760-1 is wel een piepjonge versie van de zon: amper 16,7 miljoen jaar tegenover de 4,5 miljard jaar van onze zon.
Meerdere planeten rond een ster via directe waarneming strikken is heel zeldzaam
De meeste exoplaneten worden onrechtstreeks gedetecteerd, als een storing op de beweging van de ster of een periodieke dip in de hoeveelheid uitgestraald sterlicht. Maar als het even kan, neem je een exoplaneet toch liefst rechtstreeks waar. Dat lukt niet vaak, omdat het licht van een exoplaneet vele keren zwakker is dan het sterlicht. Meerdere planeten rond een ster via directe waarneming strikken is al helemaal zeldzaam.
Je hebt er immers niet alleen een krachtige telescoop voor nodig, ook de configuratie van het planetenstelsel is van belang. In het bijzonder heb je reuzenplaneten nodig die voldoende ver van de moederster staan. Een groep sterrenkundigen, waaronder Maddalena Reggiani, postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven, keek met de Very Large Telescope (Chili) en zag dat TYC 8998-760-1 aan die voorwaarden voldoet. De exoplaneten TYC 8998-760-1 b en TYC 8998-760-1 c hebben 14 respectievelijk 6 keer de massa van Jupiter en bevinden zich op een (geprojecteerde) afstand van 160 respectievelijk 320 keer de afstand aarde-zon.
Reggiani: "Ons team is erin geslaagd het eerste beeld te maken van twee gasreuzen die rond een jonge, zonachtige ster draaien”. Op de afbeelding bevindt de moederster zich linksboven (de ringen errond zijn een optisch artefact), TYC 8998-760-1 b links van het midden en TYC 8998-760-1 c, te zien als een rode stip, rechtsonder.
Alexander Bohn (Universiteit Leiden), die de studie leidde, vult aan: “Deze ontdekking is een momentopname van een omgeving die sterk gelijkt op ons zonnestelsel, maar dan in een pril evolutiestadium”. Beide gasreuzen zijn een soort oversized versie van Jupiter en Saturnus. Of TYC 8998-760-1 nog andere planeten bevat, is nog even koffiedik kijken. Maar wie wat geduld heeft kan wachten op de opvolger van de Very Large Telescope, de Extremely Large Telescope, die vanaf 2025 met nog scherpere blik naar TYC 8998-760-1 kan kijken.
Bohn, Reggiani en de overige leden van het team publiceerden hun resultaten op 22 juli in The Astrophysical Journal Letters.
