Dit sterrenstelsel blaast ‘kolossale fonteinen’ de ruimte in

Beeld: ESO/A. Watts et al.

Het blaast gigantische hoeveelheden gas de ruimte in. Als dat zo doorgaat, blijft er geen gas meer over voor de geboorte van nieuwe sterren. Het stelsel zal dan eindigen als een inactieve verzameling van bejaarde sterren.

NGC 4383, zoals het stelsel heet, werd in 1862 ontdekt door de Duitse astronoom Eduard Schönfeld. Het bevindt zich op 62 miljoen lichtjaar afstand in de Virgo-cluster – een gigantische zwerm van sterrenstelsels. Eerdere waarnemingen deden al vermoeden dat NGC 4383 veel gas naar buiten blaast.

Een internationaal team van astronomen onder leiding van Adam Watts (Universiteit van West-Australië) heeft het stelsel nu in detail bestudeerd met het MUSE-instrument op de Europese Very Large Telescope in Noord-Chili. MUSE (Multi Unit Spectroscopic Explorer) legt elke pixel in het beeld vast in honderden verschillende kleuren. Zo wordt informatie verkregen over de beweging en de samenstelling van gas en sterren.

Op het samengestelde beeld is te zien dat er vanuit de kern van het stelsel (rechts van het midden) kolossale ‘fonteinen’ van gas omhoog en omlaag worden geblazen, tot afstanden van wel 20.000 lichtjaar. Dat gebeurt met snelheden van ruim tweehonderd kilometer per seconde. In totaal heeft NGC 4383 op deze manier al minstens vijftig miljoen zonmassa’s aan gas ‘verloren’.

De fonteinen worden ‘aangedreven’ door sterrenwinden en supernova-explosies in de kern van het stelsel. Het weggeblazen gas bestaat voornamelijk uit waterstof – het bouwmateriaal van nieuwe sterren. In de toekomst zal de stervormingsactiviteit in het stelsel dan ook afnemen.

Nooit eerder zijn dit soort galactische fonteinen zo gedetailleerd bestudeerd. In de toekomst hopen de astronomen nog veel meer sterrenstelsels zoals NGC 4383 onder de loep te nemen. De nieuwe resultaten zijn op 22 april gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.