De Amerikaanse ruimtesonde Lucy heeft haar eerste opmerkelijke ontdekking gedaan: de kleine planetoïde Dinkinesh blijkt vergezeld te worden door een maantje, dat zelf weer uit twee delen bestaat.
Openingsbeeld: Opname van Selam, het kleine maantje rond planetoïde Dinkinesh. Latere foto’s lieten zien dat Selam uit twee stukken bestaat. © NASA/JHU-APL
Lucy, genoemd naar het beroemde Ethiopische fossiel Australopithecus afarensis dat nieuw licht wierp op de evolutie van de mens, werd in oktober 2021 gelanceerd. De ruimtesonde gaat zeven zogeheten Trojanen bezoeken – planetoïden die in dezelfde baan rond de zon draaien als de reuzenplaneet Jupiter. Het onderzoek van Lucy moet meer informatie opleveren over de evolutie van het zonnestelsel.
Op 1 november 2023 vloog de ruimtesonde echter ook al langs een klein brokstuk in de brede planetoïdengordel tussen de banen van Mars en Jupiter. Dat hemellichaam, ontdekt in 1999 met een telescoop in New Mexico, kreeg de naam Dinkinesh. Dat is de Ethiopische naam van het fossiel Lucy en staat voor ‘Je bent prachtig’. Het is het kleinste object in de planetoïdengordel dat ooit van nabij is bestudeerd.
Op foto’s die gemaakt zijn tijdens de passage van Dinkinesh (met een snelheid van 4,5 kilometer per seconde op een afstand van slechts 430 kilometer) is te zien dat de 790 meter grote planetoïde vergezeld wordt door een 220 meter groot maantje, dat inmiddels Selam is genoemd. Selam (Ethiopisch voor ‘vrede’) is de naam van een ander Australopithecus afarensis-fossiel.
Selam zag er aanvankelijk uit als een enkelvoudig rotsblok. Maar op foto’s die enige tijd na de dichtste nadering zijn gemaakt, is te zien dat het maantje op zijn beurt weer uit twee kleine hemellichamen bestaat. De twee rotsblokken raken elkaar vrijwel – een zogeheten contact binary. Zulke ‘dubbele’ objecten zijn wel eerder ontdekt in het zonnestelsel, maar het is voor het eerst dat er een contact binary is gevonden in een baan rond een planetoïde.
Het dubbele maantje is vermoedelijk ontstaan uit materiaal dat van het oppervlak van Dinkinesh is weggeslingerd als gevolg van de hoge rotatiesnelheid.
In april 2025 vliegt Lucy ook nog langs de planetoïde Donaldjohanson (genoemd naar de paleoantropoloog die het fossiel Lucy in 1974 ontdekte). Pas in augustus 2027 arriveert de ruimtesonde bij de 70 kilometer grote planetoïde Eurybates, de eerste Trojaan in het reisschema.
