Sterrenstelsels zoals ons eigen Melkwegstelsel zijn niet willekeurig in de ruimte verdeeld. In plaats daarvan zijn ze gegroepeerd in groepen, clusters en slierterige superclusters. Die zijn in de loop van miljarden jaren ontstaan onder invloed van de zwaartekracht van donkere materie en de afstotende werking van donkere energie. Wie de evolutie van de groteschaalstructuur van het heelal in detail bestudeert, komt dus veel te weten over deze mysterieuze ingrediënten van het universum.
Eind mei publiceerden sterrenkundigen nieuwe resultaten van de Dark Energy Survey (uitgevoerd met behulp van een gigantische digitale camera op een grote telescoop in Chili), op basis van metingen aan 226 miljoen sterrenstelsels. Om de afstanden van al deze stelsels te bepalen is nog gebruik gemaakt van een vrij ruwe methode, gebaseerd op de waargenomen kleuren.
De nieuwe DESI-survey (DESI staat voor Dark Energy Survey Instrument) die half mei van start ging, pakt het veel grondiger aan. DESI is een verzameling van grote, gevoelige spectrografen op de 4-meter Mayall-telescoop van de Amerikaanse Kitt Peak-sterrenwacht in Arizona. Daarmee worden de komende vijf jaar van 35 miljoen stelsels heel precies de afstanden bepaald. Zo komt een nauwkeurige 3D-kaart van het heelal binnen handbereik. De Europese ruimtetelescoop Euclid, waarvan de lancering gepland staat voor eind 2022, gaat nog een stap verder. Euclid moet uiteindelijk gegevens opleveren over zo’n 2 miljard sterrenstelsels. De hoop is dat de levensloop van het heelal dan volledig zal worden ontraadseld.
Bron: NOIRLab, Arizona, VS
