De Europese ruimtevaartorganisatie ESA lanceert in april voor het eerst een ruimtemissie naar Jupiter. Juice (Jupiter Icy Moons Explorer) wordt gelanceerd met een Ariane 5-raket en moet in juli 2031 — na scheervluchten langs de aarde en Venus om voldoende snelheid op te bouwen — aankomen in een baan rond de reuzenplaneet.
Beeld: de Europese ruimtesonde Juice, na aankomst op de lanceerbasis in Frans-Guyana, in februari dit jaar.
De zes ton zware ruimtesonde, met de afmetingen van een klein vrachtwagentje, gaat onder andere metingen verrichten aan het magnetisch veld en het poollicht van Jupiter. Maar vooral bestudeert hij de grote manen Europa, Ganymedes en Callisto.
Eind 2034 wordt Juice zelfs in een baan rond Ganymedes gebracht, uiteindelijk op een hoogte van slechts vijfhonderd kilometer. Ganymedes is de grootste maan in het zonnestelsel (met een diameter van 5.268 kilometer is hij groter dan de planeet Mercurius) en de enige planeetmaan met een magnetisch veld — een ontdekking die eind jaren negentig werd gedaan door de Amerikaanse Jupiterverkenner Galileo. Net als de kleinere Jupitermaan Europa heeft Ganymedes een diepe ondergrondse oceaan, waarin mogelijk primitief leven zou kunnen voorkomen.
Juice is uitgerust met 260 kilogram aan wetenschappelijke apparatuur, waaronder camera’s, spectrografen, een radarinstrument en een magnetometer. Een schotelantenne met een diameter van 2,5 meter verzorgt het radiocontact met de aarde, op vele honderden miljoenen kilometers afstand. De ruimtesonde heeft gigantische zonnepanelen met een gezamenlijk oppervlak van 85 vierkante meter, gebouwd door Airbus Defence and Space in Leiden. Die wekken straks 800 watt aan vermogen op, ook al is het zonlicht bij Jupiter 25 maal zo zwak als op aarde. Het toestel is geassembleerd bij de Airbus-vestiging in Friedrichshafen; in 2021 uitgebreid getest in de 2.300 kubieke meter grote Large Space Simulator van ESA in Noordwijk en bij Airbus in Toulouse, en begin februari afgeleverd op de Europese lanceerbasis bij Kourou in Frans-Guyana.
Hoewel er tijdens de eerste fase van de Juice-missie tal van scheervluchten uitgevoerd gaan worden langs de manen Europa en Callisto, vormt Ganymedes het belangrijkste onderzoeksobject. Metingen aan de zwaartekracht en het magnetisch veld van deze grote Jupitermaan moeten informatie opleveren over de diepte van de ondergrondse oceaan, die vermoedelijk meer water bevat dan alle aardse oceanen bij elkaar. Radarmetingen gaan de structuur van de ijskorst in kaart brengen, tot een diepte van een kilometer of tien. Uiteindelijk moet Juice antwoord geven op de vraag of de Ganymedes-oceaan ‘bewoonbaar’ is — wat overigens niet per se wil zeggen dat er ook daadwerkelijk leven voorkomt.
Ruim een jaar voordat Juice bij Jupiter aankomt, krijgt de reuzenplaneet al bezoek van de Amerikaanse planeetverkenner Europa Clipper, die zich — zoals de naam al aangeeft — vooral gaat richten op de maan Europa. Omdat die maan zich echter in de stralingsgordels van Jupiter bevindt, waar elektrisch geladen deeltjes schade aan de boordelektronica kunnen veroorzaken, zal de NASA-sonde in een langgerekte baan rond Jupiter worden gebracht, die eens per omloop vlak langs Europa voert. De lancering van Europa Clipper, met een Falcon Heavy-raket van ruimtevaartbedrijf SpaceX, staat gepland voor oktober 2024. Hij volgt een iets directere koers naar Jupiter, waardoor hij, ondanks de latere lanceerdatum, toch eerder aankomt dan de Europese Juice.
