Jarenlang hebben Marsonderzoekers zich afgevraagd of de lava-achtige formaties op het oppervlak van de rode planeet inderdaad een vulkanisch oorsprong hebben. En of ze net als op aarde het resultaat zijn van gestolde zogenaamde ‘pahoehoe’. Met die Hawaïaanse term duiden vulkanologen gladde, snel afkoelende lava aan waarvan de korst na stolling verrimpelt (door de wrijving van het vloeibare gesteente binnenin dat blijft vloeien). Op onze planeet is dit soort lava bekend van vulkanen op IJsland en natuurlijk op Hawaï.
De typische structuur en textuur van pahoehoe is zichtbaar in tienduizenden formaties op Mars. Vaak liggen die in of in de buurt van de enorm lange en brede canyons die zo kenmerkend zijn voor Mars, en die ooit door gigantische vloedgolven (van water) werden uitgesleten in het rode planeetoppervlak.
Met de Hawaïaanse term ‘pahoehoe’ duiden vulkanologen gladde, snel afkoelende lava aan waarvan de korst na stolling verrimpelt
Een deel van dat water is er nog steeds, het zit namelijk in de ondergrond van Mars in de vorm van ijs (de gemiddelde temperatuur ligt er zestig graden onder nul). Maar volgens een Europees team van planeetonderzoekers komt het water ook weer naar de oppervlakte. Het doet dat in de vorm van modder die via scheuren naar boven wordt gestuwd. Eens aan de oppervlakte bevriest de modder snel, althans aan de buitenkant waar zich een korst van ijs vormt. Het proces is sterk vergelijkbaar met de manier waarop pahoehoe wordt gevormd op aarde, wat verklaart waarom de Marsmodder zo sterk op de gladde lava lijkt. Met hun onderzoek, dat vandaag in Nature Geoscience verschijnt, hebben de vorsers dus het mysterie van de ‘Marslava’ opgelost.
De onderzoekers gingen heel praktisch en experimenteel te werk. In een speciaal ingericht ‘Marslab’ recreëerden ze de omstandigheden op onze buurplaneet (zeer lage atmosferische druk, ijskoude temperaturen). Zo ontdekten ze dat het water dat met de modder vanuit de Marsondergrond naar boven komt, door de lage druk onmiddellijk begint te koken en vervolgens verdampt. Omdat verdampen energie kost, koelt de modder snel af en bevriest ze. In aardse omstandigheden gedroeg de modder zich heel anders: hij vormde geen ijskorst en dus ook geen lava-achtige textuur.
Volgens de onderzoekers komt deze vorm van ‘sedimentair vulkanisme’ – met dus modder in de plaats van lava – ook op andere planeten of planetoïden in ons zonnestelsel voor, zoals op de dwergplaneet Ceres.
