Jarenlang dachten astronomen dat de Melkweg voorbestemd was om over een paar miljard jaar te botsen met zijn naaste grote buur, het Andromedastelsel. Maar uit een nieuwe computersimulatie blijkt dat er vijftig procent kans is dat de dreigende botsing uitloopt op een nipte misser – in eerste instantie althans.
Dat het Andromedastelsel onze kant opkomt, is al bekend sinds 1912. Toen merkte de Amerikaanse astronoom Vesto Slipher op dat het licht van het stelsel door het dopplereffect naar kortere golflengten verschoof, net zoals de sirene van een tegemoetkomende ambulance een hogere toon heeft. In die tijd bestond echter nog het idee dat sterrenstelsels ‘nevels’ waren in de buurt van de Melkweg. Pas veel later bleek dat het Andromedastelsel een soortgenoot van het Melkwegstelsel is, die op een afstand van ruim 2,5 miljoen lichtjaar en met een snelheid van 110 kilometer per seconde vrijwel recht op ons afstevent.
Een onderzoek uit 2008 suggereerde dat het over ongeveer vijf miljard jaar onvermijdelijk tot een botsing zou komen tussen Andromeda en de Melkweg. Maar zulke voorspellingen zijn nogal onbetrouwbaar, omdat de bewegingen en massa’s van sterrenstelsels zich maar moeilijk nauwkeurig laten bepalen. Een bijkomende complicerende factor zijn de zwaartekrachtsinteracties tussen Andromeda, de Melkweg en de kleinere sterrenstelsels van de zogeheten Lokale Groep – een verzameling van ongeveer honderd sterrenstelsels, waarvan Andromeda en de Melkweg de grootste zijn.
Geen ontsnappen aan
In het nieuwe onderzoek hebben Till Sawala van de Universiteit van Helsinki en zijn collega’s gebruik gemaakt van de meest recente en nauwkeurige bewegingen en massa’s van de vier grootste stelsels van de Lokale Groep. Eerst hebben ze een computersimulatie gemaakt met alleen de Melkweg en Andromeda. Daaruit ontdekten ze dat de kans op een botsing dan iets minder dan vijftig procent is. Maar nadat ze ook de invloed van de zwaartekracht van het Driehoekstelsel – het op twee na grootste stelsel van de Lokale Groep – hadden meegenomen, steeg de botsingskans tot ongeveer 67 procent. Na toevoeging van de Grote Magelhaense Wolk – het op drie na grootste lid van de Lokale Groep – daalde de kans op een botsing echter weer tot vijftig procent. En als het al zover komt, zal deze botsing pas over acht miljard jaar plaatsvinden.
Overigens is het zo dat de sterrenstelsels van de Lokale Groep elkaar zo stevig in de greep hebben dat ze op een termijn van tientallen miljarden jaren hoe dan ook zullen samensmelten tot één groot elliptisch sterrenstelsel: daar is geen ontsnappen aan.
