Risico op krachtige meteorietinslag onderschat

De impact van de planetoïde die in februari van dit jaar boven de Russische stad Tsjeljabinsk explodeerde, was dubbel zo krachtig als gedacht, wat suggereert dat inslagen van dit niveau gemiddeld één keer in de honderd jaar, en dus niet één keer in de duizend jaar, voorvallen.

De planetoïde was niet alleen de hevigste in meer dan honderd jaar, maar ook verreweg de best gedocumenteerde. Op basis van videobeelden hebben wetenschappers nu de omvang van de planetoïde en zijn baan door de atmosfeer gereconstrueerd. De inslag was dubbel zo krachtig als gedacht, wat suggereert dat inslagen van dit niveau gemiddeld één keer in de honderd jaar, en dus niet één keer in de duizend jaar, voorvallen.

Het verschijnsel is op honderden video’s vastgelegd en met tal van instrumenten gedetecteerd. De tijdschriften Nature en Science presenteren deze week de wetenschappelijke oogst die dat heeft opgeleverd.

In Nature doet een team van Tsjechische en Canadese wetenschappers verslag van hun analyse van de omloopbaan die de ruwweg 19 meter grote planetoïde volgde. Deze blijkt sterke overeenkomsten te vertonen met de baan van een andere planetoïde die regelmatig in de buurt van onze planeet komt: de ruim twee kilometer grote aardscheerder 86039 (1999 NC43). Mogelijk was het object dat op een hoogte van dertig kilometer boven Tsjeljabinsk uit elkaar spatte een losgeslagen brokstuk van deze aardscheerder.

In een tweede Nature-artikel presenteert een breed internationaal team, met o.a. Läslo Evers en Pieter Smets (beiden KNMI en TU Delft), een schatting van de totale hoeveelheid energie die bij de explosie vrijkwam: het equivalent van de explosie van 500 kiloton TNT. Hun analyse van het verloop van de explosie laat zien dat de daarmee gepaarde drukgolf minder hevig was dan de meest gebruikte modellen voorspellen.

Computersimulatie van de explosie boven Tsjeljabinsk. (Andrea Carvey, Mark Boslough & Brad Carvey)

Daar staat tegenover dat uit een nieuwe analyse van infrageluidmetingen die in de periode 1994-2013 zijn verzameld blijkt dat er tien keer zo vaak objecten met afmetingen groter dan tien meter de aardatmosfeer binnendringen dan tot nu toe werd aangenomen. Een explosie van het kaliber Tsjeljabinsk of groter treedt gemiddeld ongeveer eens in de tien jaar op.

Ook de publicatie in Science is het resultaat van een groot internationaal onderzoek, met Nederlandse bijdragen van Läslo Evers en Jacob Kuiper (KNMI) en Peter Jenniskens (SETI Institute, NASA Ames). Daarin wordt onder meer vastgesteld dat de brokstukken die rond Tsjeljabinsk zijn gevonden gewone chondrieten zijn – het meest voorkomende soort meteorieten dat op aarde wordt aangetroffen. Op basis van videobeelden heeft dit team berekend dat het object dat de aardatmosfeer binnenkwam een snelheid van ruim 19 kilometer per seconde had – iets sneller dan eerdere schattingen aangaven.