Afvalwater zuiveren met gebruikt wc-papier

Wc-papier zien we over het algemeen niet als een erg waardevol product. Je gebruikt het voornamelijk op het toilet of soms als je ergens geknoeid hebt. Maar bij het Waterschap Vallei en Veluwe in Ede zien ze dat anders. Een deel van het wc-papier wat wij door de wc spoelen filteren zij eruit en gebruiken ze om medicijnresten uit water te halen. “Als waterschap houden wij ons natuurlijk bezig met het zuiveren van het water”, vertelt Erik van den Berg, beleidsadviseur bij Waterschap Vallei en Veluwe. “Maar we kijken ook steeds meer naar innovatie en circulaire oplossingen. Dus toen we de kans zagen om wc-papier te hergebruiken in de zuivering kwam alles mooi samen.”

Om het wc-papier te hergebruiken moet er nog wel het een en ander gebeuren, want aan natte en zachte papierpulp heb je nog niks. Daarom zeeft het Waterschap het wc-papier eerst uit het water en laat het drogen. “Met een fijne zeef vangen we cellulose in het water af”, vertelt Van den Berg. “Dat zijn voornamelijk wc-papierresten, maar kan ook uit een andere bron komen zoals maairesten of oud papier.” Na het drogen perst het Waterschap de pulp in cellulosebrokken.

Deze brokken ondergaan vervolgens een proces genaamd pyrolyse, een soort verbranding zonder zuurstof. Tijdens dit proces ontleedt de cellulose in vijf nuttige producten: synthesegas, olie, zuur, bio-kool en as. “Het gas en de olie gebruiken we om de installatie van energie te voorzien, en de zuren zijn nuttig voor andere processen in de waterzuivering zoals denitrificatie: een proces waarmee we nitraat verwijderen uit het water”, zegt Van den Berg. “Maar het gaat ons vooral om de bio-kool.”

Want van het bio-kool maken Van den Berg en zijn collega’s zogenoemde actieve kool. Dit is een vorm van koolstof die ook in Norit-pillen zit, om in het lichaam giftige stoffen weg te vangen die diarree veroorzaken. Als je het bio-kool met hete stoom behandelt, ontstaan er allemaal microporiën waar andere moleculen graag in gaan zitten. Van den Berg: “We hebben ons bio-kool getest en het bleek actief genoeg om medicijnresten af te vangen.”

Met verschillende filters weten waterzuiveringsinstallaties nu zo’n 65 procent van de medicijnresten in ons afvalwater weg te vangen, maar het blijkt lastig om de laatste resten ook te pakken te krijgen. Veel onderzoekers kijken naar methodes om dit percentage op te hogen, onder andere met actieve kool. Het idee is dus niet nieuw, maar de techniek uit Ede geeft de waterzuiveringsinstallaties wel de kans om biobased actieve kool te gebruiken. Hoeveel de kool precies kan bijdragen weet Van den Berg nog niet: “Dat moet nog uit testen blijken, maar alle beetjes helpen.”

Met een bewezen concept op zak werkt het Waterschap hard aan het bouwen van een eerste proeffabriek, die medio 2019 moet draaien. Ze hebben hiervoor een Europese Interreg-subsidie ontvangen, en werken samen met de bedrijven CIRTEC en Pulsed Heat/Setiva. “De bedrijven leveren de installaties, en zorgen dat alles goed draait”, vertelt Van den Berg. “Wij zorgen voor de aan- en afvoer van het water.” In totaal zal ongeveer een derde van al het afvalwater dat in Ede binnenkomt – zo’n tienduizend kubieke meter per dag – door de fabriek gaan lopen.

Van den Berg hoopt dat de fabriek al het water aan kan, zodat ze uiteindelijk nog verder uit kunnen breiden. “Idealiter zouden we dit systeem in heel Nederland gaan gebruiken.” Maar dan moeten eerst ze ook nog onderzoeken hoe ze al dit circulaire actieve kool goed toepassen: “We weten bijvoorbeeld nog niet hoe we het kool het beste met ons afvalwater moeten mengen. Je wilt zo efficiënt mogelijk zo veel mogelijk medicijnresten afvangen.”

Toch zal deze nieuwe techniek ons water niet helemaal medicijnvrij maken. "We vangen niet het hele spectrum aan medicijnresten af”, geeft Van den Berg toe. “Daarvoor zou je al snel meerdere technieken samen moeten gebruiken. Maar Ede is wel de hotspot voor medicijnresten in Nederland, hier vinden we de hoogste concentraties. We kunnen hier dus echt een verschil maken.”