In een wereld die geconfronteerd wordt met klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen het veiligstellen van de voedselproductie voor een groeiende bevolking. De landbouw zal zich moeten aanpassen aan lange periodes van droogte en overstromingen, maar ook opgewassen zijn tegen plagen en ziekten. Met haar hoogtechnologische Agro-Incubator wil VIB de ontwikkeling van klimaatbestendige gewassen versnellen en ondersteunen via publieke en private partnerschappen.
Een tocht door het platteland van Nevele, nabij Gent, brengt ons naar de voormalige hightech serres van CropDesign (BASF). De site wordt nieuw leven ingeblazen als de VIB Agro-Incubator in samenwerking met het Vlaams Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Beide instituten slaan de handen in elkaar voor de opwaardering, uitbreiding en uitbating van de technische serre-installaties. De ambitie van de VIB Agro-Incubator is om samenwerkingen in de agrosector op te zetten en het bestaande agribiotech ecosysteem uit te breiden door het ondersteunen van ondernemers met innovatieve ideeën. De Agro-Incubator verleent toegang tot hoogtechnologische serre-apparatuur en creëert, samen met de expertise van VIB en ILVO, een aantrekkelijk ondersteuningspakket voor gevestigde en startende agribiotechbedrijven. Vooral jonge ondernemers zullen baat hebben bij de begeleiding van de Agro-Incubator, waardoor ze kunnen doorgroeien in de branche. Dankzij strategische partnerschappen wordt de VIB Agro-Incubator het centrum voor baanbrekende gewasontwikkeling gericht op duurzame landbouw.
De grensverleggers
Het begon met een plantentumor
Professor Marc Van Montagu is wereldberoemd als de grondlegger van de plantenbiotechnologie. Begin jaren tachtig ontrafelde hij samen met zijn collega en pionier in de genetica, wijlen prof. Jeff Schell, de oorsprong van kroongallen - plantentumoren veroorzaakt door agrobacteriën. Ze ontdekten dat de agrobacteriën die de kroongallen veroorzaken, een klein stukje extra DNA bezitten, ook bekend als het Ti-plasmide, dat de overdracht en het inbouwen van bacteriële genen in het DNA van de plant mogelijk maakt. Door kleine aanpassingen aan dit natuurlijk voorkomende proces vonden zij een manier om een gen van interesse in het genetisch materiaal van de plant in te bouwen. En zo ontstond de genetische transformatie van planten.
In 1982 lanceerde Van Montagu Plant Genetic Systems (PGS), het eerste agribiotechbedrijf in Europa. PGS werd in 1996 overgenomen en Van Montagu’s erfenis maakt vandaag nog steeds deel uit van Bayer Cropscience en BASF AgSolutions. Later, in 1998, was hij medeoprichter van CropDesign, samen met prof. Dirk Inzé, als een van de pioniers op het gebied van plantenfenotypering – het bestuderen van de uiterlijke kenmerken van een plant. CropDesign ontwikkelde serres uitgerust met de nieuwste digitale technologieën in staat om verschillende opbrengst- en groei-gerelateerde karakteristieken van rijst te monitoren.
Van genen tot hoogproductieve gewassen
Grote agribiotechspelers van over de hele wereld raakten al snel geïnteresseerd in de infrastructuur en knowhow van CropDesign. De mogelijkheid om gewassen te transformeren met een specifiek gen en vervolgens de groei te monitoren onder verschillende stressomstandigheden vormde de basis voor vele samenwerkingen, onder andere met DuPont. In 2004 werd Dr. Johan Cardoen CEO en ontwikkelde hij de bedrijfsstrategie verder, wat leidde tot de overname van CropDesign door BASF Plant Science in 2006 en een belangrijke samenwerking met Monsanto. Vanaf dat moment breidde de onderneming geleidelijk haar repertoire van fenotyperingsmogelijkheden uit naar belangrijke gewassen zoals maïs, tarwe, soja, katoen, en koolzaad.
In 2016 herstructureerde BASF zijn agribiotechportfolio. Projecten rond opbrengstverhoging van rijst werden stopgezet, terwijl andere projecten in maïs en soja werden verdergezet voorbij de genontdekkingsfase. Hoewel dit leidde tot de sluiting van de BASF Research & Development-afdeling in Gent, behielden ze de fenotyperingsinfrastructuur, het team, en de capaciteit. Toen BASF in 2018 de overname van verschillende activiteiten van Bayer Crop Science afrondde, werd de faciliteit in Nevele overbodig. Dit creëerde een potentiële kans voor het bestaande agribiotech ecosysteem in Vlaanderen om hun activiteiten op het gebied van geautomatiseerde fenotypering uit te breiden.
Een groene biotech hub in Gent
VIB is een belangrijke bron van wetenschappelijke expertise, technologie en bedrijfsinnovatie die geleid heeft tot het ontstaan van veel succesvolle nieuwe agribiotechbedrijven. Devgen, de eerste spin-off van VIB, startte met een RNA-interferentie (RNAi)-screeningplatform om nematodeninfecties te bestrijden en groeide uit tot een zaadbedrijf dat RNAi gebruikt voor landbouwtoepassingen. In 2012 nam Syngenta Devgen over en behield het zijn onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten in het Syngenta Gent Innovation Center. Biotalys - dat vroeger AgroSavfe heette - ontwikkelt biologische gewasbeschermingsproducten op basis van de Nanobody®-technologie en commercialiseert momenteel zijn eerste product Evoca™ (ontdek het oorsprongsverhaal van Biotalys).
Meer recente start-ups Aphea.bio en Protealis zetten de kracht van bacteriën in om de groei en opbrengst van gewassen te verbeteren. Op die manier is de Gentse agribiotechregio in de loop der jaren uitgegroeid tot een waar ecosysteem vol talent en innovatie.
Het VIB-UGent Centrum voor Planten Systeembiologie (PSB) is een van de meest toonaangevende onderzoekscentra ter wereld op het gebied van plantenbiotechnologie dat niet alleen nieuwe spin-offs katalyseert, maar ook samenwerkingen aantrekt met de industrie, waaronder BASF. In 2021 ondertekende VIB een overeenkomst met BASF om de site in Nevele aan te pakken. De strategische ligging in het centrum van de Vlaamse agribiotechcluster in Gent zal leiden tot unieke samenwerkingen tussen onderzoekscentra en bedrijven. Bovendien wil VIB de technologie beschikbaar maken en expertise en toegang tot de capaciteiten ter beschikking stellen om startups en ondernemers te ondersteunen.
Samen voor klimaatduurzame landbouw
De inhuldiging van de VIB Agro-Incubator vond plaats in oktober 2021 in aanwezigheid van Vlaams minister van Innovatie en Landbouw Hilde Crevits. De VIB Agro-Incubator zal een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van innovatieve landbouwoplossingen voor klimaatadaptatie en -mitigatie. Samen met gelijkgestemde partners zoals SESVanderHave en Inari werkt VIB vandaag aan de verbetering van respectievelijk de suikerbietenteelt en de maïsteelt. In een andere samenwerking met de plantentuin van Meise zal de droogtetolerantie van 200 wilde bonenvariëteiten worden geëvalueerd. Wanneer wetenschappers de moleculaire mechanismen begrijpen die aan de basis liggen van plantengroei tijdens lange periodes van droogte, kunnen deze bevindingen worden vertaald naar voedergewassen zoals maïs of soja en in het algemeen bijdragen tot klimaatbestendige oplossingen.
