Eind november stierven bij een crash in Colombia 71 passagiers. Toch overleefden zes mensen het ongeluk. Hoe kan zoiets?
Vliegtuigongelukken worden steeds zeldzamer. Volgens de International Air Transport Association was er in 2015 maar een ongeluk per 3,1 miljoen vluchten. Dat is een spectaculaire prestatie voor een industrie die amper een eeuw oud is en waarbij mensen aan zo’n hoge snelheid doorheen een uitdagende omgeving getransporteerd worden. Wat bepaalt welke passagiers een ongeluk overleven terwijl zo veel anderen op dezelfde vlucht het niet overleven?
De eerste factor is of je het ongeluk wel kan overleven. Hoewel het een simpele definitie lijkt, zijn er ook ongelukken die je niet zou kunnen overleven met overlevenden. Ongelukken zonder overlevenden zijn meestal ongelukken waar er een rampzalig controleverlies is of waar de crash met een hoge snelheid gebeurt.
Reactietijd
Het vliegtuig van Air France dat in 2009 in de Atlantische Oceaan neerstortte was een ongeluk waarbij de piloten tijdens de vlucht de controle verloren. Niemand kon de crash overleven door de krachtige botsing met de zee. In een ander ongeluk reageerden de hydraulische systemen niet aan boord van de DC10 van United Airlines in 1989. Dit had het einde van het vliegtuig moeten betekenen, maar de bemanning heeft het vliegtuig met de stuwkracht van de motoren kunnen besturen, waardoor 185 mensen van de 296 een boord het ongeluk overleefden.
Bij ongelukken die voorkomen tijdens de vlucht, zoals “een gecontroleerde vlucht tegen terrein”, zijn er meestal minder overlevenden. Deze ongelukken gebeuren zonder dat de bemanning op de hoogte is van een probleem, dus ze gebeuren met een hoge snelheid zonder dat de bemanning of de passagiers voorbereid zijn op een ongeluk. In deze gevallen zijn er weinig overlevenden en is de reden voor hun overleven heel willekeurig: ze worden weggeslingerd van de plaats van het ongeluk of ze worden opgevangen door een boom.
Dit was het geval wanneer er amper 4 overlevenden waren in een ongeluk met een JAL Boeing 747 in 1985, waarbij er 520 doden vielen toen het vliegtuig tegen een berg vloog nadat de staart van het vliegtuig loskwam.
De European Transport Safety Council schat dat je 90% van de vliegtuigongelukken kan overleven, wat meer is dan de meeste mensen denken. Zo’n hoog overlevingscijfer komt door verbeteringen in structuren die botsingen beter aankunnen, de cabineomgeving en de crewopleiding.
De materialen die we nu gebruiken zijn minder brandbaar. De stoelen zijn beter bestand tegen krachtige schokken. De nooduitgangen zijn duidelijker aangeduid. De brandblussystemen zijn doeltreffender en de ruimte rond de uitgangen in geoptimaliseerd om de toestroom aan evacuerende passagiers aan te kunnen. Elke ontwikkeling is gebaseerd op het onderzoek naar vorige ongelukken en de acties van veiligheidsregelgevers en fabrikanten om de standaarden te verhogen.
Gordels, zich schrap zetten, uitgangen
Er zijn veel factoren die de overleefbaarheid beïnvloeden. Bij ongelukken waar het probleem op voorhand bekend is, heeft het gebruik van een strak aangetrokken gordel, en het aannemen van een veiligheidspositie een positief effect op de overlevingskansen. De passagiers die naar de veiligheidsaankondigingen luisteren en hun dichtstbijzijnde uitgang weten zijn, hebben meer kans om uit een vliegtuig te geraken als er brand of rook is.
Hun kans wordt ook vergroot door duidelijke instructies van het cabinepersoneel, dat namelijk in de eerste plaats instaat voor de veiligheid. Het helpt ook om dichter bij een uitgang te zitten, maar de passagiers die daar zitten moeten snel handelen om niet vertrappeld te worden door hun medepassagiers die de uitgang willen bereiken.
Externe factoren helpen ook. Er zijn strikte planningsregels rond vliegvelden om obstakels te vermijden en om ervoor te zorgen dat de brandweer elk deel van het vliegveld binnen de drie minuten na een ongeluk kan bereiken. Hierdoor overleefden vele mensen die het ongeluk konden overleven, maar het vliegtuig niet konden evacueren tijdens de daaropvolgende brand.
Boven alles moeten passagiers waakzaam blijven. Volgens Boeing gebeurde twee derde van de dodelijke ongelukken tussen 2006 en 2015 terwijl het vliegtuig op de grond stond, tijdens het opstijgen of het landen. Je kan best je schoenen aanhouden en geschikte kleding dragen. Luister naar de veiligheidsinstructies van het cabinepersoneel. Waarschijnlijk gaan ze je attenter bedienen, maar als er iets mis gaat, kan het een wereld van verschil maken, en zelfs je leven redden.
Vertaling: Marc Lebailly
