Naar de presentatie van de Huawei Mate 30-smartphones eind september werd door de technologiepers reikhalzend uitgekeken. Dit zouden de eerste echt nieuwe toestellen die de Chinese gigant uitbracht sinds president Trump in mei via een national security order een ban over het bedrijf uitsprak. Hoe zou Huawei dit omzeilen, gegeven dat Amerikaanse technologie alomtegenwoordig is in een doorsnee smartphone?

Door het op een zwarte lijst te plaatsen, maakte de VS-overheid het onmogelijk voor Amerikaanse bedrijven om nog met Huawei samen te werken. Ook leveringen van technologie of onderdelen mochten niet langer. Op vlak van hardware was de impact van de ban relatief klein. Veel telefoonbouwers gebruiken chips van Amerikaanse firma’s als Qualcomm en Intel, maar Huawei is zelf een grote fabrikant van chiponderdelen en de grootste wereldspeler op vlak van telecominfrastructuur. Voor hardware kan het zelf zorgen.

Problematischer werd het als ging om de software die op Huawei-telefoons draait. Net als alle andere smartphonemerken (met uitzondering van Apple) gebruikt Huawei het Android-besturingssysteem op zijn telefoons – en die software komt van Google. De Chinese firma, sinds vorig jaar de wereldwijde nummer twee na Samsung en voor Apple, kon dus wel nieuwe telefoons uitbrengen. Maar niet met de software die miljarden gebruikers gewoon zijn. 

Geen software of producten van Google mogen gebruiken, het is op zijn zachtst gezegd problematisch. Niet enkel vanwege het besturingssysteem zelf. Android wordt gezien als één geheel maar is eigenlijk opgesplitst in twee delen: een onderbouw die openbron is (AOSP) en een bovenlaag die Google Mobile Services of GMS heet. Het AOSP-skelet van het OS mag iedereen gebruiken, ook een Chinees bedrijf dat op een zwarte lijst van de Amerikanen staat. GMS daarentegen is volledig gesloten en eigendom van Google. Dat deel mag door de ban niet langer voorkomen op een Huawei-toestel. Er is ten slotte nog een derde deel aan de Android-ervaring: de interface. Er zijn standaardmenu’s voorzien, maar veel merken verkiezen een eigen grafische schil over Android te leggen om hun toestellen toch een eigen karakter te geven. Anders worden Android-toestellen wel heel snel eenheidsworst. Die grafische schil heet bij Huawei EMUI.

GMS weglaten heeft veel gevolgen, want dit deel van Android bevat alle diensten die gebruikers gewoon zijn. Eigenlijk zijn de Google Mobile Services een reeks van apps en API’s die derden kunnen gebruiken om in te haken op de Google-diensten. Denk aan Google Maps bijvoorbeeld, of de Chrome-browser. Maar ook andere apps hebben de Google-diensten nodig. Heel wat bankapps zullen wellicht niet werken als GMS ontbreekt, bijvoorbeeld.

Het belangrijkste gemis is echter de Play Store, de winkel van Google waarlangs apps worden gedownload of aangekocht. Dankzij de ban missen nieuwe Huawei-toestellen dus niet enkel bekende Google-apps en werken apps die op de GMS inhaken niet langer, maar er ook de vertrouwde manier om nieuwe apps aan te brengen ontbreekt. Even de Play Store openen en snel de ontbrekende Google-apps installeren is dus geen optie, al zijn er wel manieren voor een gebruiker om ze zelf op Huawei-toestellen te plaatsen. Er zijn overigens andere app-winkels beschikbaar, maar geen enkel bezit het ruime aanbod van de Play Store of is even betrouwbaar.

Ook niet min is dat de GMS het via het internet aanbieden van beveiligingsupdates omvat. Wie geen volledige Android draait op zijn smartphone, ontvangt dus niet de sporadische softwarepatches die Google uitbrengt om malware en hackers tegen te houden. Gegeven dat Android-telefoons steeds vaker mikpunt zijn van aanvallen, is dat toch wel een grote bekommernis.

“Hoewel we nu geconfronteerd worden met problemen, geloven we dat onze speciale karakter en de geest van entrepreneurschap het kan overkomen en opportuniteiten zal bieden”, opende Walter Ji, president consumer business group West Europe, een briefing net voor de presentatie van de Mate 30-telefoons. Daarmee gaf de Huawei-topman in bedekte termen aan welke uitweg het bedrijf zag. Tot de verrassing van de circa duizendtal aanwezige persmensen bleef het doorheen de presentatie van de Mate 30-telefoons (er zijn drie modellen) even vaag over hoe het softwarevraagstuk zou opgelost worden. Alle aandacht ging naar de hardware op de nieuwe telefoons, met nadruk op het fotografiegedeelte met meerdere camera’s dat voor Huawei een enorm uithangbord is. 

Pas na de presentatie van de Mate 30-telefoons werd het duidelijk wat de strategie van Huawei zou zijn: de AOSP-onderbouw blijven gebruiken met daarop een uitgebreidere EMUI-laag. Een subtiele make-over, want wie de eerste demonstratiemodellen van de telefoons vastnam zag eigenlijk niets nieuw. Alleen: de Google-apps ontbraken. In de plaats worden wel Huawei Mobile Services en een aantal alternatieve apps naar voren geschoven. De Huawei Browser in plaats van Googles Chrome, bijvoorbeeld.

Er is ook een vervanger van de Play Store-winkel, Huawei AppGallery genaamd. Het bevat ongeveer 45.000 apps, heel wat minder dan de 2,7 miljoen bij de Google-winkel. Er is dus letterlijk werk aan de winkel; heel wat app-ontwikkelaars moeten overtuigd worden om hun apps in de rekken van het Huawei-alternatief te leggen. Het merk probeert dat al een tijdje, maar nu wil het ook meer dan een miljard dollar uitgeven om de verleidingspogingen meer kracht te geven.

Voor Huawei zijn de gevolgen zonder twijfel ernstig. In de voorbije maanden heeft het nieuws rond de ban de verkoop danig aangetast, hoewel bestaande Huawei-toestellen gewoon Android draaien én zullen blijven draaien. Hoewel zijn gigantische kernmarkt in China onbedreigd blijft omdat Huawei daar nooit Google-diensten inbouwde, zal het in Europa een lastiger verhaal zijn. “Er is nu wel heel veel sympathie bij Chinese consumenten voor de situatie waarin Huawei zich bevindt en we hopen dat dit ons zal helpen om eventuele problemen elders te overbruggen”, merkt Huawei PR-manager Jurgen Thysmans op. Maar toch: consumenten overtuigen dat het anders kan is al heel uitdagend, maar nog lastiger als er rivalen zijn met gelijkaardige smartphones die wel alles van Google aan boord hebben. De Huawei-ban is daarom een waar godsgeschenk voor Chinese uitdagers zoals Xiaomi en OnePlus. Niet toevallig werden die beide merken de voorbije maanden veel actiever in Europa. 

Aan de andere kant zet de beslissing van Trump evenzeer de zeer dominante rol van Google in de smartphonewereld opnieuw in de schijnwerpers. Andere fabrikanten, vooral in China, moeten naar de hele historie kijken en zich afvragen of afhankelijk zijn van Google wel een positieve zaak is. Dat leek aanvankelijk zeer aantrekkelijk omdat telefoonbouwers door Android te gebruiken veel kosten bespaarden. Maar wat het nu ook duidelijk is, is dat smartphonebouwers hierdoor gegijzeld kunnen worden. 

Raak de situatie niet opgelost – een nieuwe president zou bijvoorbeeld de Huawei-ban kunnen vernietigen – dan heeft Huawei nog een alternatief. Achter de schermen heeft het bedrijf een eigen OS ontwikkeld, HarmonyOS. Hoewel één topman van Huawei riep dat het in een paar dagen kon aangepast worden om Android te vervangen, geven uitspraken van oprichter Ren Zhengfei aan dat het nieuwe besturingssysteem nog enkele jaren werk nodig heeft. HarmonyOS werd immers ontworpen voor IoT-toestellen, niet voor smartphones. Het is dus zeker geen kant-en-klare oplossing, maar als Huawei deze weg zou moeten bewandelen kan dat voor opschudding in de smartphonewereld zorgen. Toch als HarmonyOS, zoals Huawei beloofd heeft, openbronsoftware wordt die ook andere merken kunnen gebruiken. Want dan is er voor het eerst een echt alternatief voor Google en Android.