Door de snel groeiende wereldbevolking, de globalisering van de handel en de hoge vlucht van big data, is het financiële systeem zo complex geworden dat we het niet meer kunnen reguleren, zelfs niet meer begrijpen.
Tien jaar geleden barstte de kredietcrisis in alle hevigheid los. Er is veel inkt gevloeid over de oorzaken, over schuld en correcties, maar ten gronde bleef het financiële systeem sindsdien ongewijzigd. Het gaat terug tot de 17de eeuw, toen het moderne bankwezen het licht zag. Met geleend geld extra geld creëren werkt in principe goed, zolang de risico’s beperkt zijn en er geen te grote concentratie van de rijkdom ontstaat.
Een volgende crash loert om de hoek, tenzij een alternatief zich aandient
Maar, zo schrijven twee onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in het februari-nummer van Eos, door allerlei factoren die elkaar versterken, zoals de snel groeiende wereldbevolking, de globalisering van de handel en de hoge vlucht van big data, is het systeem zo complex geworden dat we het niet meer kunnen reguleren, zelfs niet meer begrijpen. De financiële berekeningen waarop veel beleid zich baseert, zijn vandaag niets anders dan puur giswerk. Het eeuwenoude model rammelt. Een volgende crash loert om de hoek, tenzij een alternatief zich aandient.
Dat zou cryptogeld kunnen zijn, een van de buzzwords van het afgelopen jaar. De onderliggende technologie van digitale valuta zoals de bitcoin, ether of ripple is blockchain: een gedecentraliseerde, gedeelde database, een digitaal kasboek dat door een groot aantal gebruikers kan worden bijgehouden en beheerd. Met blockchain kunnen economen transacties en handelsstromen veel beter simuleren en opvolgen, wat een stabieler en veiliger financieel systeem oplevert.
Aan cryptogeld kleven ook nadelen. De bitcoin ontstond in de slipstream van de kredietcrisis, maar de laatste jaren ging de koers door het dak. Hyperspeculatie belooft meestal weinig goeds, het louter virtuele karakter maakt de munt letterlijk waardeloos. Ondanks het zelfregulerende, ‘democratische’ gehalte zonder centrale autoriteit ontstaat er toch een zekere concentratie van peers die de markt kunnen sturen. Zelfs sommige banken, waarvan het voortbestaan op het spel staat, werpen zich nu op cryptogeld.
Blockchain is geen anarchistische ideologie zoals bitcoin-adepten graag doen geloven, maar wel een veelbelovende technologie. Het MIT ontwikkelde de tradecoin, digitaal geld dat in een blokketen wordt vastgelegd, maar daarnaast ook gelinkt is aan fysieke zaken zoals energie, grondstoffen of landbouwgewassen. Zo blijft de waarde stabieler, wat de gebruikers – in dit geval landen of groeperingen van handelaars of boeren – meer vertrouwen moet geven.
Geen blockchain zonder wetenschap, maar omgekeerd kan de technologie het wetenschapsbedrijf transformeren. Binnen afzienbare tijd is ‘Open Wetenschap’ de norm, waarbij onderzoeksdata en programmeercode zoveel mogelijk gedeeld worden. Blockchain kan voor de nodige veiligheidsmechanismen zorgen in de dataverzameling en –opslag, of de weg van het onderzoek naar uiteindelijke publicatie nauwgezet bijhouden. Ook in het transparanter maken van peerreviews of het reproduceren van experimenten kan de blockchain-technologie een belangrijke rol spelen.
